Friday, March 15, 2024


Enabling Traditions - Wimal Dissanayake

 The Author starts be dedicating an appreciable discussion on what he means by tradition, with a reference to many renowned social critics - Walter Benjamin, Terry Eagleton etc. He proceeds towards the classification of tradition. He elaborates on seven categories;

Transcendentalists - the tradition which believed that true knowledge can only be obtained by faculties of mind that transcends sensory experience. It is usually the anti-traditionalists like Benjamin and Foucault who had depended on that type, to analyse their philosophy.
Creative Assimilationists - One of the focal thinkers of this trend as per WD, T.S. Eliot believed in creative assimilation of tradition.On the one hand he cautions about hanging on to old tradition, while stressing that a tradition can be inherited by only a conscious effort. I think the dictum that Eliot went by was, 'a tradition without intelligence is not worth having'. Hans-Georg Gadamer is the other scholar that WD brings in to the discussion. As per him, tradition is the space that an interpreter already occupies. As per Gadamer's idea of tradition, it centers upon a specific historical tradition and stresses that prejudices and situatedness are what facilitates an interpretation.
Marxists - WD starts out by saying that while there is some ambivalence with the Marxist thinking about tradition, he quotes extensively from a book by Raymond Williams to explain the Marxist position. Williams states that under Marxism, it has been regarded a superstructure, inert, and as part of the surviving past.Williams points out that the segment of culture which are open for incorporation  practically, and intentionally are not fully appreciated.
Inventionists - WD explores this category with the help of the concept that, traditions are not necessarily handed down, passed on from generation to generation, but are inventions in response to current needs. He cites the work of Hobsbawm and Ranger (The Invention of Tradition), and even presents a real life case with regards Nama identity of Namaqualand, in South Africa.
Counter-Traditionalists, are usually a means of replacing one set of writers with another. In recent times feminists and various ethnic minorities have insisted on the need to fashion counter-traditions, so as to expose the hegemonic power of the mainstream tradition.
Non-linearists insist that it is important to understand the complex temporality involved in tradition. The Present moment is given a central space, in contrast to it being considered a fleeting moment

Part two of the introduction discusses the role of Ananda Coomarswamy in some detail, as someone who WD categorises as a transcendentalist. It appears, that for all his western education, he had what could be considered a nostalgic notion about tradition. To quote WD:
"His attraction to tradition went hand in hand with a strong antipathy to modernization and industrialization. He saw modernization as a negative force that sapped the vitality of traditional arts and crafts and the social order. One discerns, in his corpus of writings certain nostalgia for the medieval period." (page 28) 

As such, for Coomaraswamy, tradition was an unchanging and universal truth. WD, goes to the level of  using the term "dogmatic rigidity" to describe his stance, towards the arts of the medieval period. Critics have expressed that it too carried a modernistic approach overall. His biographer Roger Lipsey states ( as quoted by WD);
"because it permits a thoroughgoing interest in every mode of traditional thought but requires no particular adherence to any one, the idea of a perennial philosophy or metaphysic is characteristically modern" ( page 30 )
 WD concludes this section discussing the weaknesses in the approach of Coomaraswamy,  whom WD characterizes as an essentialist. An essentialist view point of tradition contravenes with that of contemporary analysts, who hold that culture is characterized by plurality, instability and change. Ashis Nandy contrasts the views of Tagore against that of Coomaraswamy, the former who creatively used modernity with tradition.

Ediriweera Sarachchandra (ES) is being discussed here based on the central role he played towards the birth of the modern Sinhala drama. WD emphasizes how ES never wavered from his stance of identifying Sinhalese culture with the classical Indian tradition. However he assimilated modern western criticism, with that of ancient Indian theorists. WD quotes Dr. Thiru Kandiah who found fault with Tamil drama which was stuck on an unchanging tradition, as against the rapid headway made by Sinhala drama, ever since Maname.

WD next explores why there never was a sophisticated  Sinhala drama tradition. He shows ample proof that Sinhala writers were aware of Sanskrit dramatic works and that some kind of folk-drama for popular entertainment existed, as well as the existence of music, dancing and even puppetry. The lack of literary drama in Sinhalese was attributed to the fact that India lacked such drama in their vernaculars, and the fact that Brahmanism didn't have adequate an  influence in Sri Lanka to initiate such a stream. What ES did in fact do was, to connect with the nadagam tradition, a more simple  localised popular stream influenced by Sanskrit drama, and through that to more richer and complete sanskrit drama tradition. ES strictly believed that we should include Ceylon to the greater tradition of India. WD says:
"...Sarachchandra has continuously reiterated the necessity for Sri Lanka to drop its constrictingly xenophobic stance in cultural matters and to identify herself with the mainstream of Indian culture."
(page 97)

At the time that Maname hit the theater the local Sinhalese theater has hit a low, as the then drama of naturalized dialogue with sardonic humour  was not catching on among the masses. The deficiencies of the naturalistic plays as well as the mood in 1950's of  a revival for local culture, certainly was fertile ground for Maname to become popular, WD notes.

The most important message this essay conveys is an impression about the amount of work and effort that Sarachchandra has put in, to find out the path that he thought is the correct one for Sinhala drama to take. Having failed to win over the local crowds with naturalistic drama, his studying of drama in India, China and Japan inspired him to explore the that style. To quote WD;
"...Sarachchandra pointed out that there was a distinctly oriental concept of drama, as evidenced by the traditional theatres of India, Japa, China and so on, that differed from the naturalistic Western plays and which were stylized, in which song, music, mime played a crucial role. "(pages 102-103)
There is a very important section on the history of the Nurthi in Ceylon, on how the visit by the Elphistone Dramatic company, a Parsi theatrical company, in 1880, made an impact on the theater going public. John de Silva continued the path followed by dramatists who were influenced by the Nurthi, but tried to bring in elements of the literate Sanskrit drama into it, albeit with very limited success.

WD touches on the aspect of dialogue between the East and the West , which ES believed would result in bringing out the best of both worlds. However WD doesn't mention the precise period of ES life, in which he had these ideas. What he does mention is that in his rather early scholarly book, "Buddhist Psychology of Perception",  he "sought to juxtapose certain Buddhist concepts with some of the formations of modern psychology, not in the spirit of containing one in the frame work of the other, but rather in an attempt to instigate a dialogue between them." (page 108)

Martin Wickramasinghe (MW): He subtitles the essay on MW, Tradition and Humanism, illustrating how MW, set his reading of western literature, especially Russian, its critical evaluation as well as works of Darwin etc., against his background of Buddhist peasantry.  Focusing on his literary criticism, WD states that MW used the tradition of Buddhism humanism as a yardstick, in evaluating literary works, whether classical or modern. WD, then spends some time illustrating how rigorous MW's criticism was on Sinhala classics. In particular, his comparison of the Jathaka story against the Russian novel, sounds like "a must read", and it was with dismay that I realised that I didn't have this work, at the time of writing this.  However, MW was a firm critic of such works like හෙවනැල්ල (Gunasinha ) and යළි උපන්නෙමි (Amarasekara ). In this regard, Sarachchandra and Wickramasinghe didn't see eye to eye.

WD next moves to the stage when humanism became a smear words, "largely due to the writings of thinkers such as Michel Foucault who, drawing on the formulations of Nietzschem", fashioned a genealogical critique as an antidote to humanistic thought and reflection. Page 72 offers a comprehensive list of deficiencies of the humanist viewpoint.WD shows how the criticism against humanism as applied by Sinhala commentators, is not really applicable to MW. The full list of criticisms is then explored viz-a-viz MW, by WD, proving once again what a treat this book is. In essence, WD contrasts MW's humanism against Eurocentric humanism, claiming that the criticisms against the latter doesn't hold water. 

Citing limitations with MW's base for literary criticisms, WD takes the examples of Butsarana and Kavsilumina - both works, that MW didn't considered best, of our classics.

WD then concentrates on five of his novels - gamperaliyakaliyugayayaganthayaviragaya, and bhavatharanaya.

Making reference to a speech delivered by MW, back in 1971, WD points out that MW held the idea that,
"...language and tradition are indissolubly linked, a point that Gadamer has made emphatically, is a running theme in Wickramasinghe's writings." (page 82)

In the same essay MW, appears to have considered Buddhist thinking similar to early Greek philosophy, which encouraged a critical outlook. MW's fundamental premise was that this non-elitist strain in Buddhism had an effect of making folk-culture carry the ethos of Buddhism. That MW, aimed at making Buddhist culture a vital component in modern life is not hard to imagine. He wanted to make it a part of the social imaginary. WD goes on to explain a little about the concept of Taylor, in the process making us aware of yet another thinker, whose work we should be aware of.

Munidasa Cumaratunga (MC): Discussing MC, WD says that MC,

"was unafraid to articulate his views and deeply held convictions courageously and forcefully, often generating debate and controversy, which in the long run, turned out to be helpful in advancing the causes he championed." ( page 39)

He goes on to prove the notion that MC was a traditionalist is incorrect, and quotes extensively to prove it. How he showcased that Thotagamuwe Rahula was a plagiarist, when others held him as a great point, citing Kavyashekaraya is a case point. MC's views on Sidat Sangarayawa in Sidat Sangara Vivaranaya proves just how rational his thinking was.

"Sidat Sangarava is old, it was written by an eminent person; we learned our grammar from it. Some seem to think that to point out deficiencies in it is an act of betrayal. For those who believe that Sidat Sangarava is faultless, the last word on the science of grammar could find this interpretation unpalatable." (page 41)

WD details, how MC attempted to fashion a design for the Sinhala language based on its structure, and not on the kind of grammars that was created for other languages. Presented too are some words which were his creations - e.g. රජය (rajaya) , කමිටුව (kamituwa), පාපැදිය (papadhiya).

MC's response to Geiger's Sinhala Grammar, is another important contribution of his, and it stems from the vision he had for Sinhala,  based on which he had criticized Sidath Sangarawa previously. WD makes an important observation here, which warrants quoting:

"The notion of 'maturity' articulated by Kant can be of great value in this regard (i.e. to invoke  intellectual support from western philosophers for MC's way of thinking ). By maturity he referred to the capacity to depend on one's own rationality than being swayed by the authority of someone outside. Interestingly, Michael Foucault regarded this Kantian notion of maturity as being important for his own investigations." ( page 45)

WD coins the term linguisticality  to explain how MC's saw the connection between tradition and linguistic identity. This is in terms of the ideas that is spread across MC's various works, and WD insists that this philosophy of language was articulated through them, but never as a separate treatise. Explaining further on this idea of linguisticality, WD explains the notion that language impacts on personal identity as well as collective identity. WD explains this clealy in page 47. Linguistic discipline is another important dimension of linguisticality. 

"It was his belief that the transgression of laws of a language was a mark of absence of culture"

To complete the characteristics of linguisticality, WD shows that it was essentially connected with the idea of tradition and identity. WD then introduces us to the concept of speech community, briefly (page 50). Yet, those who are born to a speech community can  has the capacity rise above the dictates of that environment. 

WD then points out how, MC's probing mind saw that there is no necessity for prepositions in Sinhala, and hence only nouns, verbs and particles are needed as types of words.MC had further demonstrated that Sinhala didn't possess a special verb form, which denoted the future tense.

The second part of the essay is largely dedicated to MC's seminal work, පියසමර, which WD identifies as one of the finest poems written in the 20th century. WD further identifies that the idea of melancholia is new to Sinhala poetry, and hence the modernity of the poem. He further identifies that although it is an appreciation of his father,  in reality it is about the poet and his memories. As is WD's custom, he relates the thoughts of many a modern critic and thinker, when deconstructing the poem. He uses the concept of significant other and generalised other ( George Herbert Mead ), behavioral environment ( Irwing Hallowell ), Davis and Starn's observations on memory and Freud's differentiation of melancholia from mourning,  to name a few. WD identifies the confessional nature of the poem, a modern trait.

"It can be said that a confessional literary work constitutes a willed attempt on the part of an individual to describe his character to a community of listeners (readers), who would understand his or her situation with sympathy and discernment." ( page 57)
Identifying the absence of an Oedipus conflict, WD makes the point that there are other useful frameworks that can interpret filial relationships.

WD's only criticism of the poem is the use of a stilted and artificial language, which he contributes to the loss of emotional power to, and the non-reception of its deserved critical attention.Reading this deconstruction of the poem, I was pressed to another reading of පියසමර - I read it about 15 years back, and am sure I'd be able to glean more out of it now. But time, and an ever mounting TBR list may not see me getting down to it anytime soon.

Gunadasa Amarasekara (GA): He subtitles the essay, "Poetry, Tradition and Social Truth", and starts by such a vivid exploration of the poems of GA, that the moment I kept this book aside, upon reading the part on poetry, I picked up bhaavageetha ( භාවගීත ) and reminded myself on just how good a collection it was. Published when GA was just 26, it even then attempted react against the shallow experiences of the Colombo School, and the then, newly introduced free verse. It had the vigor of folk poetry, and metrical while still afresh. WD says further;
" To my mind, what is perhaps most noteworthy about this collection of poems is the way in which he recaptures childhood experiences and curves of emotion with great vividness." (page 114)

WD then praises his third collection, Amal Biso ( අමල් බිසෝ) in which he communicated a modern sensibility and structure, while using a diverse folk poetry for a base.Commenting on his longer work, gurulu watha (ගුරුළු වත), WD says,

"..poem is full of psychological meanings and applications of Freud's and Lacan's ideas would yield a rich harvest of meaning." (page 115)

 WD, points out, that by this time GA was frequently iterating the need to draw from tradition and how experimentation on the western model  was futile. His fifth poetry collection, Avarjana (ආවර්ජනා), focused on the sterility and lack of meaning in middle class life.

WD spends no less than four pages, to discuss his  next poetry collection, Asak da kava (අසක් දා කව). Using four quotations, as found in the sidath sangarawa (සිදත් සඟරාව) of a poem based on Asankhavati Jathaka ( the poem itself is no longer extant ), GA used the poetic idiom prevalent in the Kotte period,to themetize,

"...the erosion of human values in a rapidly modernizing society, through allegory." (page 117).

It is clear that most of Amarasekara's poetry is based on his world view that modernism has depreciated human value. To add my own comments here, I must concede that while this is true largely in a Sri Lankan context, most of the western nations who have advanced beyond us, are today more genuine in their relationship. While it is true that modernity has not given the cities more leisure, and  close relationships are known to suffer, a level of maturity has been noticed in their overall approach. In essence with the 21st century, a new ethic, based on the independence of an individual is taking shape - and religion has very little to do with it.However, noting that most of Amarasekara's poetry was the product of an era before 2010, and most of it based on the observations of the last 30-40 years of the previous millennium, Amaraseakra cannot be faulted, especially considering how we have been lost as a nation, even after we got a chance to handle own affairs. 

WD then move to the essays that GA has written on Sihnala poetry, mainly through  Sinhala Kavya Sampradaya ( සිංහල කාව්‍ය සම්ප්‍රදාය ) and Aliya saha Andhayo ( අලියා සහ අන්ධයෝ ). While the former of these two books are already discussed in this same blog as a separate essay, his consistent lamentation is that the modern poet has not considered the continuous tradition of 14-15 years, much to the detriment of Sinhala Literature. WD quotes GA in translation;

"poetry constitutes the language of the national heart. It is also the conscience of the nation",

which he quotes from  Sinhala Kavya Sampradaya. WD, further demonstrates amply how, GA has shown how tradition is deeply connected to language, and how language shows that the surrounding world is emotionally meaningful one's tradition. WD, compares GA's ideas with that of Raymond Williams, who criticized materialist stand point of making culture part of the superstructure, and in contrast thought of it as a constitutive social process. WD, points out on how GA repeatedly insisted in the centrality of tradition. GA has repeatedly criticised the rampant consumerism, which he couples with the middle class way of life.

WD, then moves to discuss GA's political ideology jathika chinthanaya or national thought, which created general interest among a section of the youth, while becoming an object of vitriolic criticism and even ridicule. WD's own presenting of GA's concept of 'jathika chinthanaya' needs to be read closely to interpret its failings - the following excerpt at best represents his position, and this is a more just criticism than I've read elsewhere by writers who are themselves conditioned by their strong political views;

"Many would argue that this response begs more questions than it answers, and that greater clarification is needed on issues of minority identity, agency, and culture as well as ideas of difference and otherness, and how they feed into notions of citizenship" (page 128)

WD, spends sometime comparing the ideas of Hans-Goerg Gadamer with GA, and in his subtle way doesn't fail to highlight where there are limitations in their ideas. ( pages 129-130) 

WD then moves to focus on the Sinhala novel as wriiten by GA, He starts with what are now considered classics - namely Karumakkarayo and Yali Upannemi, where he focused on sexual morality. He then discusses more social conscious novels like Gamanaka Mula and Gam Dorin Eliyata. WD draws parallel with a F.R. Leavis' review of Charles Dickens - Only difference was Leavis didn't rate Dickens highly as novelist, but more as a social historian. While all, including his critics concur that GA is one of the best Sinhala novelists, the social historian tag where the comparisons tally. There is a very important statement that WD makes with respect GA's novels, which I wan to copy in verbatim - since I agree with it, largely.


"There is a general belief that during the past two decades or so Gunadasa Amarasekara made use of the novel as a vehicle to convey his views on politics and society in a propagandistic mode. This is a misreading of his fiction. To my mind, what he has sought to do is to understand our current social predicaments through the actions and behaviour of diverse characters as they respond confusedly to issues of tradition and modernity..." ( page 133)

Conclusion: In conclusion WD, says he wishes to broach three topics with respect to the four cultural intellectuals that he discussed.

i. Traditional Concepts for Heuristic Purposes: WD portrayed how traditional concepts associated with the Greater Indian Tradition were used by the four intellectuals in focus for clarification. But WD cautions the need to pluralize the meanings of the meanings of these terms, and explore their discursive foundations. ( This reminded me of the concept of පේත that Eric Illayappaarachchi recently with total effectiveness. ) WD, referes Blumenberg's concept of metaphorogy - where the gap between models of the world based on concepts  and the lived historical world within which concepts take shape  is reflected upon.

ii. Modernity - He argues that modernity and tradition is virtually inter-linked, and he discusses a seminal work on the counter-argument - The Passing of Traditional Society, by Daniel Lerner, and his concept of psychic mobility, or empathy. WD argues that Lerner's argument should lead to a consumer society, and he had judged pre-modern societies as "highly constrictive" ones. He concludes with the the following statement to point out Lerner's simplistic and reductive dichotomy, in contrast to the four intellectuals discussed;

"What is significant about the writing... is that they subscribe to a much more sophisticated notion of tradition and social modernization. Interestingly, some of their formulations on this topic predate Lerner's book by a decade" (page 143)

iii.  WD then proceeds to discuss the way contemporary cultural theorists react to the formulations of the four cultural intellectuals. He projects that they'd argue that, 

"traditions are modern creations offered to meet present demands and that they are a way of appealing to the generality of the populace, while covering over some faults and fissures in modern society.",

and that issues of discontinuity, otherness and internal differences have not been given adequate attention. He projects that they'd further argue that cultural texts should include modern popular cultural  products such as films and television shows. Yet, WD grants that the four that has been considered has paid attention to some of these aspects, and not others. (144)

WD then spends time on the feminist argument that the four intellectuals didn't dispaly a deep and progressive discussion on the feminist dilemmas in modern Sri Lankan society. WD tacitly admits this, for gender as a fundamental category of social experience is a recent development, and the masculine perspective being universalized was the norm. WD elaborates on who is a feminist and what makes one a feminist, quite lucidly and concisely using the views of Karen Offen (page 145).

Then he discussed the argument that the four were essentialists ( i.e. belief is a true essence). WD counter argues that this is an incorrect premise, since the four recognized the contingent and historically determined nature of tradition. 

WD is thorough, and his study is on what cultural theorists can learn from these cultural intellectuals. (a) He finds fault with post-colonial theorists for not studying the classical traditions - and he emphasizes that this is surprising given a pioneer like Derrida spend a lot of time on the texts of Plato and Aristotle. (b)Next he moves to discontinuities, stating that Foucault overstated the case, thereby weakening it, for a meaningful discussion on discontinuities doesn't make sense without a sense of continuity. (c) The inseparable link between culture and tradition as stressed by the four, as against such critics as F.R. Leavis is another case point that WD stresses, stating that the globalized ensures coming together of culture and civilization.

It is clear that modernization is a global condition that reshapes and re-energizes our understanding of self and society, time and space in culturally specific ways. Wickramasinghe and Amarasekara, in particular have pointed this out. ( page 148)

 Other important points that emerged from the writing of this four are:

(d) the need to abandon the third world as an undifferentiated and monolithic entity

(e) The concept of experience, and how although it is suspect in modern theory, (Lyotard, Derrida, Althusser). Yet the four intellectuals have pointed out that despite its limitations, experience can be used productively in re-understanding the role and function of culture and its relationship to tradition.

(f) Community: Western theorists see community as a site in which individual interests can be negotiated,  whereas the writers focused on the network of commonalities,and how the community is a precondition for individual success.

(g) Historical Consciousness: The idea of history and its relationship to tradition has been focused on in such works as Sinhala Sahithyaye Nageema and Sinhala Kavya Sampradaya.

(h) Agency: Individuals as carriers and transformers of tradition, as a  locus from which an action can be initiated, whether it is one of reconfirmation, or resistance. 

(i) Deconstruction: WD quotes classical Indian theorist Mammata;

"The poem is most effective when the  suggested meaning exceeds the articulated sense" ( page 152)

 ,which he sees as a parallel to the views of deconstructionists. WD, futher states the MS and ES in particular have used this concept very effectively, long before deconstruction gained popularity.







Thursday, February 15, 2018

ලාංකේය සිනමාව වාණිජවාදී විනෝදායන කර්මාන්තයක් වීම හා ධර්මසේන පතිරාජගේ ප්‍රේක්ෂාගාරය



ධර්මසේන පතිරාජ ශ්‍රී ලාංකේය සංස්කෘතිය තුළ ශක්තිමත් ව ස්ථානගත ව ඇත්තේ ශ්‍රව්‍ය දෘශ්‍ය කවියෙකු ලෙසිනි. ඔහු අතින් කාව්‍ය, නාටක, ගීත, කාව්‍ය ආදී කලා මාධ්‍යයන්ට සිදු ව ඇත්තේ නො තකා හැරිය නොහැකි වුව ද ඉතා අල්ප වූ සම්ප්‍රදානයකි. ශ්‍රව්‍ය දෘශ්‍ය මාධ්‍යයෙහි ඇති වැදගත් ම ප්‍රභේද බොහොමයක් ඔහු විසින් ස්පර්ශ කරනු ලැබ ඇත. වෘත්තාන්ත චිත්‍රපටය, වාර්තා චිත්‍රපටය, කෙටි චිත්‍රපටය, වාර්තා රංග, ටෙලි චිත්‍රපටය, ටෙලි නාට්‍ය ආදිය ඒ ප්‍රභේදයෝ වෙති.

පතිරාජ විසින් අධ්‍යක්ෂණය කළ වෘතාන්ත චිත්‍රපට ගණන 11 කි.

1. අහස්ගව්ව -1974
2. එයා දැන් ලොකු ළමයෙක් -1975
3. පොන්මනී (දෙමළ මාධ්‍ය) -1978
4. බඹරු ඇවිත් -1978
5. පාර දිගේ -1980
6. සොල්දාදු උන්නැහේ -1981
7. සිර කඳවුර -1983[1] (තිරගත වීමට පෙර මුල් පිටපත ගිණිබත් විය.)
8. වා සුළිය -1994 (මේ චිත්‍රපටය ද කටයුතු අවසන් නො කිරීම නිසා තිරගත නොවී ය.)
9. මතු යම් දවස -2001
10. සක්කාරං -2016
11. ස්වරූප -2017

මීට අමතර ව 'දෙනම' නමින් චිත්‍රපටයක් නිපදවීම සඳහා පර්යේෂණාත්මත තිරපිටපතක් සරත් කැල්ලපත ලවා රචනා කරවා ගත්ත ද එම ප්‍රයත්නය ද නිශ්ඵල විය.

පතිරාජ විසින් අධ්‍යක්ෂණය කළ කෙටි චිත්‍රපට ගණන දෙකකි.

1. සතුරෝ
2. ෂෙල්ටන් හා කාන්ති -1983 (මෙය තිරගත නො වීය. මෙහි විජය කුමාරතුංග හා ධම්මි ෆොන්සේකා රංගනයෙන් දායක විය.)

ඔහු අධ්‍යක්ෂණය කළ වාර්තා චිත්‍රපට ගනණ 6 කි.

1. අඳුරෙන් එළියට -1972 (ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණ කොමිසම වෙනුවෙන්)
2. වෙරළ -1974 (ධීවර අමාත්‍යංශය වෙනුවෙන් වෙරළ සංරක්ෂණය පිළිබඳ ව)
3. Putting The Last First -1984 (නෝරාඩ් ආයතනය වෙනුවෙන්)
4. Shelter For Million Families -1988 (ජාත්‍යන්තර නිවාස වර්ෂය වෙනුවෙන්)
5. බිඳුනුවැව මාධ්‍ය ආඛ්‍යාන -තිලක් ජයරත්නගේ පිටපත
6. In Search of a Road -2006 (සාම ක්‍රියාවලිය වෙනුවෙන්)

ඔහු විසින් අධ්‍යක්ෂණය කරනු ලැබූ වාර්තා රංග (docudrama) ගණන දෙකකි.

1. වන්නිහාමිලාගේ කතාව -1989 (එපිසෝඩ් 4කි.)
2. සුදුබණ්ඩෙලාගේ කතාව -1989 (එපිසෝඩ් 2කි.)

ඔහු විසින් අධ්‍යක්ෂණය කරනු ලැබූ ටෙලි නාට්‍ය (සෝප් ඔපෙරා) ගණන 9 කි.

1. ගඟුලෙන් එගොඩට -1985
2. මායා මන්දිර -1986
3. ඇල්ල ලඟ වළව්ව -1988
4. පුර සක්මන - 1989
5. කඩුල්ල -1992
6. සුබ අනාගතයක් -1993
7. නාඳුනන පුත්තු - 1994
8. දුර්ගාන්තය -1996
9. කම්පිත විල් -2009

එරික් ඉලයප්ආරච්චිගේ 'කුකුලන් කෙටවීම' කෙටි කතාව ඇසුරෙන් එරික් ඉලයප්ආරච්චි විසින් ම තිර නාටකය ලියන ලද පතිරාජ විසින් අධ්‍යක්ෂණය කරන ලද 'මී පැණි සහ අළු' නමැති ටෙලි චිත්‍රපටය තවමත් ප්‍රදර්ශනය නොකෙරිණ.

මේ ආකාරයට ශ්‍රව්‍ය දෘශ්‍ය මාධ්‍ය වෙනුවෙන් ඔහු විසින් කරනු ලැබ ඇති සේවය ඉතා විශාල වේ. විශ්වවිද්‍යාල ආචාර්යවරයෙකු හා ශ්‍රව්‍ය දෘශ්‍ය මාධ්‍ය හා බැඳුණු ආයතන හා ශ්‍රාස්ත්‍රාල ඇසුරේ ඔහු විසින් කරන ලද සේවය මේ ඇගයීමෙන් පරිබාහිර ව පිහිටා ඇත. අප සාකච්ඡා කිරීමට බලාපොරොත්තු වන ප්‍රස්තූතයට අදාළ ව මේ නිර්මාණ දායකත්වය පිළිබඳ යම් පැහැදිලි චිත්‍රයක් ලබා ගැනීමට උක්ත පෙළගැස්වීම සහායක් වනු ඇතැයි සිතමු.


බඹරු ඇවිත් (1978)

පතිරාජගේ තිරගත වූ චිත්‍රපට නවයම හොඳ ප්‍රේක්ෂක ප්‍රතිචාර ලබා ගැනීමට සමත් නොවී ය. 1974 දී කොළඹ එල්ෆින්ස්ටන් සිනමාහලෙහි අහස්ගව්ව චිත්‍රපටය මුලින් ම තිරගත වූ දිනයේ පතිරාජ ඇතුළු පිරිස ගැලරියේ වාඩි වී චිත්‍රපටය නරඹමින් සිටිය දී පසුපස සිටි යම් පුද්ගලයෙක් 'අඩෝ පතිරාජ උඹ ඉවරයි' යනුවෙන් කෑ ගැසූ බව පතිරාජ පවසයි. ඒ ප්‍රතිචාරයෙන් මන්දෝත්සාහී නොවුන ද ඔහුගේ හැම චිත්‍රපටයක් ම ප්‍රේක්ෂකයන් තදින් වැළඳ නො ගනී (ආලකමන්දාව රූපවාහිනී වැඩසටහන).

ප්‍රේක්ෂකයන් පතිරාජගේ සිනමාව වැළඳ නො ගැනීමට හේතුභූත වූ කරුණු ඔහුගේ සිනමා භාවිතය තුළ සෙවීම නිරර්ථක ය. මන්ද ඒ කෘති හැමෙකක් ම වාග් ලාංකේය සිනමා ඉතිහාසයේ විශේෂ සළකුණක් තැබීමට සමත් වූ ඒවා වීම ඊට එක් හේතුවකි. අනෙක් අතට බොහොමයක් සමකාලීන විදග්ධ විචාරකයන්ගේ නොමඳ ගෞරවයට ඔහුගේ සිනමා කෘති ලක් ව තිබේ. ඒ සිනමා කෘතිවල ඇති ඇතැම් පොදු ලක්ෂණ ලාංකේය බහු ජන සමාජය හා කවර ආකාරයේ ප්‍රතික්‍රියාවක් කරන්නේ ද යන්න සොයා බැලීම වඩා වැදගත් වනු ඇත.

පතිරාජ හැම විට ම සිය සිනමාව මගින් දේශපාලන ආර්ථීක ගැටළු සාකච්ඡා කරයි. බොහෝ විට ඒවා තරුණයන්ගේ ප්‍රශ්න පිළිබඳ විශේෂ අවධානයක් යොමු කරයි. එමෙන් ම පතිරාජගේ අරමුණ ප්‍රේක්ෂකයා පිනවීමට වඩා ඔහු තුළ ඥානය සම්පාදනය කිරීම යි. ඔහුගේ සිනමාත්මක බව තාත්විකත්වයට වඩා ව්‍යංගයට නැඹුරු වූවකි. ඔහුගේ සිනමාව සංස්ථාපිතය කිසිදු සම්මුතියකින් තොර ය. සම්මුතිය නො ඉවසයි, සම්මුතිය ප්‍රශ්න කරයි, සම්මුතිය ඉක්මවයි, වාමවාදී නැතහොත් මාක්ස්වාදී හෝ වෙනත් සමාජීය දර්ශනවාදයක ආභාසය ලබයි. පොදුවේ ගත් කළ පතිරාජගේ සිනමාවේ පවත්නා ප්‍රධාන ලක්ෂණ මේවා යයි කිව හැකි ය. විචාරකයන් ඇතැම් විට මේ ලක්ෂණ ඔහුගේ සිනමාවේ ඇති ශක්‍යතා ලෙස දකී. එහෙත් ලංකාවේ පොදු ප්‍රේක්ෂකයා ඒවා ශක්‍යතා ලෙස දුටුවේද? ලංකාවේ නිශ්චිත ප්‍රේක්ෂකාගාරයක් තිබේද? ලංකාවේ ප්‍රේක්ෂකයා ප්‍රේක්ෂකාගාරය වෙත කැඳවාගෙන යන කොන්දේසි කවරේ ද? යන කරුණු පිළිබඳ යම් න්‍යායික සාකච්ඡාවක් කිරීම දෙසට මේ ලිපියේ ඉතිරි කොටස යොමු කෙරේ. ඒ පතිරාජ ලාංකේය ප්‍රේක්ෂාගාරය ආකර්ෂණය කරගැනීමට නො සමත් වූයේ මන්ද යන ප්‍රශ්නය දේශපාලන ආර්ථීක විශ්ලේෂණයකින් වටහා ගැනීම සඳහා ය.

ලංකාවේ සිනමාව විනෝද කර්මාන්තයක් ලෙස

චිත්‍රපටයට පෙර ලංකාවේ සාමූහික විනෝද මාධ්‍යයක් ලෙස නූර්ති කලාව ප්‍රචලිත ව පැවතිණ. එනිසා ම නිර්මාණය වූ රංග ශාලා කිහිපයක් ලංකාවේ ප්‍රධාන නගර ආශ්‍රිත ව දක්නට හැකි විය (කාරියවසම්,2012). එමෙන් ම ඉංග්‍රීසි ජාතික යුධ භටයින්ගේත්, වතු වගාව සඳහා පැමිණි ඉංග්‍රීසි ජාතිකයින්ගේත්, ඉංග්‍රීසි උගත් ලාංකිකයින්ගේත් ප්‍රයෝජනය සඳහා 19 වන සියවසේ අවසාන දශක කිහිපය තුළ කොළඹ නුවර ආදී නගරවල ඉංග්‍රීසි නාට්‍ය රඟ දක්වනු ලැබී ය. එම කාලයේ දී වරින් වර විදේශවලින් පැමිණි සර්කස් කණ්ඩායම් හා සංගීත කණ්ඩායම් කොළඹ කොටුව හා කොල්ලුපිටිය වැනි ස්ථානවල රැඟුම් දක්වන ලදී. මෙම විදේශීය රැඟුම් කණ්ඩායම් බොහෝ විට එම රැඟුම් සඳහා යොදා ගත් තවත් ප්‍රධාන ස්ථානයක් වූයේ කොළඹ මල්වත්ත ප්‍රදේශය යි. (කාරියවසම්,1981) පිටකොටුවේ මල්වත්තෙහි රැඟුම් දැක් වූ කණ්ඩායම් ඒ සඳහා යොදා ගත්තේ විශාල කූඩාරම් ය. ඒවා පැවිලියන් යන නාමයෙන් ද හඳුන්වා ඇත. මේවායේ රැඟුම් බැලීමට කොළඹ අවට විසූ සිංහලයෝ ද පැමිණිය හ. සිංහල නූර්ති සමාගම් රැඟුම් ආරම්භ කරන විට, පිටකොටුව වෙළඳ මධ්‍යස්ථානයක් පමණක් නොව සිංහල ද්‍රවිඩ ජන කොටස් බහුල ව වෙසෙන ජනාවාසයක් ද විය. 19 වන සියවසේ අවසාන දශකය වන විට, නාට්‍ය හා සර්කස් කණ්ඩායම් හා වෙනත් විනෝද මාධ්‍යයන්ට හුරු පුරුදු වූ විශාල ප්‍රේක්ෂක පිරිසක් බිහි වී සිටි අතරල සිනමාව වැනි අලුත් මාධ්‍යයක් බිහි වීමේ දී ඔවුන් ඒ කෙරෙහි යොමු කර ගැනීම වඩාත් පහසු විය. (කාරියවසම්,1981)

1898 වන විට ඉන්දියාවේ සිනමා ප්‍රදර්ශක සමාගම් බිහි වීම ද මෙරට සිනමාව කෙරෙහි බල පෑ ප්‍රධාන කරුණක් වශයෙන් සැලකිය හැකි ය. මුම්බායි (Mumbai) නගරයෙන් ආරම්භ වූ මේ සිනමා ප්‍රදර්ශන ව්‍යාපාරය කල්කටා නගරය (Kolkatta) ද, ඉන්පසු දකුණු ඉන්දියාවේ මදුරාසිය (Chennai) දක්වා ද ව්‍යාප්ත විය. ඉන්දියාවේ මෙම සිනමා ප්‍රදර්ශක සමාගම්වල ව්‍යාප්තිය ලංකාවේ සිනමා ව්‍යාපාරය කෙරෙහි බලපෑ ප්‍රධාන කරුණක් වශයෙන් සැලකිය හැකි ය. ඉන්දියානු සමාගම් දකුණු හා අග්නිදිග ආසියානු ප්‍රේක්ෂක වෙළඳපොල සඳහා කුලල් කා ගනිමින් සිටියහ. එවකට ලංකාවේ චිත්‍රපට කර්මාන්තයේ ආධිපත්‍යය ඉසිලූ 'සිනමාස්' හා 'සිලෝන් තියටර්ස්' යන ආයතනවලට පිටින් ගොස් කළ නිර්මාණයක් වූ සිරි ගුනසිංහගේ සත්සමුදුර තිරගත කිරීම සඳහා මහත් දුෂ්කරතාවලට මුහුණ දීමට සිදු විය. අවසානයේ සිලෝන් තියටර්ස් සමාගම මේ චිත්‍රපටය සති දෙකක් පමණක් තිරගත කිරීමට එකඟ විය. (කාරියකරවන 2017.06.09) 1967 කාලයේ ද ඔවුන්ට පිටින් ගොස් චිත්‍රපටයක් ප්‍රදර්ශනය කිරීම කළ නො හැක්කක් විය. අද එම සමාගම් දෙක නැතත් ඊ.ඒ.පී හෝ මහාරාජා එන්ටර්ටේන්මන්ට් වැනි ආයතනයක අනුග්‍රහය නොමැති ව චිත්‍රපටයක් සාර්ථක ව ප්‍රදර්ශනය කිරීම කළ නො හැක්කක් වී ඇත.

ලංකාව තුළ මුද්‍රණ කර්මාන්තය වර්ධනය වීම ආගම ප්‍රචාරය හා ඍජු ව බැඳී ඇත. (ධර්මදාස කේ.එන්.ඕ,2012) මිෂනාරි හා බෞද්ධ පාසල් ව්‍යාප්ත වීම හරහා සාක්ෂරතාව වර්ධනය වීමත් මුලින් ම කතෝලික ප්‍රකාශන හා පොත් ද අනතුරු ව බෞද්ධ පොත් පත්තර ආදිය ද ප්‍රකාශයට පත් විය. ලංකාවේ මුද්‍රණ ධනවාදයක් බිහි නොවූ අතර පොත් පුවත්පත් ආදිය වානිජ කර්මාන්තයක් ලෙස දියුණු වූයේ 20 වන සියවසේ මැද භාගයේ දී පමණ ය. බහුජන මාධ්‍යයක් ලෙස ලංකාවේ ප්‍රථමයෙන් ව්‍යාප්ත වූයේ මුද්‍රණ තාක්ෂණයයි. දෙ වැනි බහු ජන මාධ්‍යය වුයේ සිනමාවයි. එය ලංකාව තුළ මතු නො ව ආසියාව පුරා ම ව්‍යාප්ත වනුයේ ලාභ අපේක්ෂාවෙන් කර්මාන්තයක් ලෙස ය. සිනමාව කර්මාන්තයක් ලෙස වර්ධනය වීමට අවශ්‍ය මෙවලම් අලෙවි කිරීම බොහෝ විට යුරෝපීය සමාගම් විසින් සිදු කළ අතර එම යන්ත්‍ර භාවිතයෙන් කර්මාන්තය අරඹා පවත්වාගෙන යාම ස්වදේශික පිරිස් විසින් කරනු ලැබිණ. ලංකාවේ පළමු චිත්‍රපට අත්දැකීම 19 වන සියවසේ අවසන් දශකය වන විට විඳ ගැනීමට ලාංකික ප්‍රේක්ෂකයන්ට අවස්ථාව ලැබී ඇත. ඒ ප්‍රක්ෂේපණ යන්ත්‍ර වෙළෙන්දන්ගේ අධාරයෙනි.

1898 ජනවාරි 08 වන දින කොළඹ හුණුපිටියේ පබ්ලික් හෝල් නම් ශාලාවේ සිනෙමැටොග්‍රාෆ් (Cinematograph) නම් වූ යන්ත්‍රය භාවිත කරමින් තිරයක් මතට එම චලන රූප ප්‍රක්ෂේපණය කිරීමේ ක්‍රියාවලිය ලංකා භූමිය තුළ ලාංකිකයින් අත් විඳි පළමු චලන චිත්‍ර අත්දැකීම ලෙස හැඳින්විය හැකි ය. (දිනපතා ප්‍රවෘත්ති, 1898.01.08) මෙය බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත පාලන සමය තුළ සිදු වූ තවත් එක්තරා සිද්ධියක් වශයෙන් වාර්තාගත කිරීමට වඩා ලාංකීය ජනමාධ්‍ය ඉතිහාසයේ අතිශය වැදගත් එමෙන් ම ප්‍රබල සන්නිවේදන මාධ්‍යයක් හඳුන්වාදීමේ මූලික පියවර ලෙස සටහන් කිරීම වඩාත් උචිත වේ. එම කරුණ තහවුරු කිරීමට ඇති ප්‍රබල සාධකයක් ලෙස ලෝ ප්‍රකට මැජික් ශිල්පියෙකු මෙන් ම විඡ්ජාකරුවකු වන කාල් හර්ට්ස් (Carl Hertz) විසින් 'අ මොඩර්න් මිස්ට්රි මර්චන්ට්' (A Modern Mystery Merchant) නමින් ලියා ඇති තම ජීවිත කතාව හඳුන්වාදිය හැකි ය. එම කෘතිය 1924 වසරේ ලන්ඩනයේ දී ප්‍රකාශයට පත්කර ඇත. එහි සඳහන් වන අන්දමට 1896 මාර්තු මස 28 වන දින ලන්ඩනයෙන් නැව් නැග දකුණු අප්‍රිකාව බලා යන ඔහු එහි දී මැජික් සංදර්ශන සහ සිනෙමැටොග්‍රාෆ් යන්ත්‍රය ආධාරයෙන් ලුමියේ සොහොයුරන්ගේ රූපගත කිරීම් එරට ජනතාව හමුවේ ප්‍රදර්ශනය කර ඇත. දකුණු අප්‍රිකාවේ ජොහැන්නස්බර්ග් නුවර සහ ඒ අවට සාර්ථක සංචාරයක් නිම කරන කාල් හර්ට්ස් අනතුරුව ඉන්දියාවටත් ශ්‍රී ලංකාවටත් පැමිණ මැජික් සංදර්ශන පැවැත්වූ බවට එම කෘතියේ සඳහන් වේ. එම කරුණ සනාථ කිරීම සඳහා දිය හැකි හොඳ ම උදාහරණය 1898 ජනවාරි 08 වන දින 'දිනපතා ප්‍රවෘත්ති' නම් පුවත් පතේ පළ කර තිබූ 'ඇඩ්වින් ග්‍රීච් මහතාගේ නිගමනය පිට ලෝක ප්‍රසිද්ධ කාල් හර්ට්ස් මහතා විසින් පවත්වනු ලබන අද්භූත දේවල් දැක්වීම' යන හිසින් පලකර තිබූ පුවත්පත් දැන්වීමයි.


කඩුල්ල (1992)

මෙම නව අත්දැකීම විඳ ගනු පිණිස මහජනයාට පැමිණෙන ලෙස ආරාධනය කරමින් පළ කරන ලද එම දැන්වීමේ තව දුරටත් මෙය සිනෙමැටොග්‍රාෆ් යන්ත්‍රයෙන් බොහෝ වේලා දක්වන ඡායරූප හය දහසකින් පමණ යුත් සිතුවමක් බවත් එය ස්ක්‍රීමේ (Screen) වැටී විනාඩි පහක් තිබේ යනු වෙන් ද සඳහන් කර තිබීමෙන් චලන චිත්‍ර සිතුවම් පෙළක් සිනෙමැටොග්‍රාෆ් යන්ත්‍රයේ ආධාරයෙන් තිරයක් මතට ප්‍රක්ෂේපණය කර ඇති බව සනාථ වේ. මේ අනුව ශ්‍රී ලංකා භූමියේ පවත්වන ලද පළමු චලන චිත්‍ර දැක් ම මෙය බව උක්ත සාධකවලට අනුව නිගමනය කළ හැකි ය.

තව ද එදින එම චලන චිත්‍ර අත්දැකීම අත්විඳි ප්‍රේක්ෂකයෙකු ඔහු ලද නවමු අත්දැකීම පිළිබඳ 1898 ජනවාරි 10 වැනි දින 'දිනපතා ප්‍රවෘත්ති' නමැති පුවත් පතට ලියන ලද විචාරයක් මෙ පරිදි වේ.

'මෙම විජ්ජා දැක්වීම බැලීම සඳහා පසුගිය සෙනසුරාදා රෑ හුනුපිටියේ පබ්ලික් හෝල් නම් ශාලාවට පැමිණුනෙමි. ගෑනු මහතුන් සහ පිරිමි මහතුන් පැමිණ සිටිනවා දුටිමු. මෙයින් පසු සිනෝමැටග්‍රාෆ් නම් යන්ත්‍රයෙන් ග්‍රීක් තුර්කි යුද්ධය, තුර්කි යුද නැව යුද කරන අන්දම, පර්සිකාරයෙක් අමනුෂ්‍යයින්ට භයවීමාදිය ඉතා මවිතාකාරව පෙන්නුවේය. ජුබිලි පෙලහර දැක්වීම ඉතා ගරු වශයෙන් සහ මහත් අලංකාර අන්දමට තිබුණේය. අශ්ව හමුදා පාබල හමුදා මහාරාජිනීන්ගේ රථය පිරිවරා ගෙන යන ආරක්ෂාකාර හමුදාල බෑන්ඩ් හමුදා, රජ, හිටු, ඇමති පවුල් දහස් ගණන් රථ ලක්ෂ ගණන් සෙනඟ, පුදුම සැරසිලි එංගලන්තයට ගොස් බැලුවා මෙන් දැකීමට තිබුණේ ය. මේ දැක්වීම පමණක් බැලීමට රුපියල් 100 ක් දුන්නත් කිසි කනගාටුවක් නැති බව එයින් ලැබෙන ඉගෙන ගැනීම සාක්ෂි දරනවා ඇත. පිටරට කෙරෙන යුධවල අන්දම් සහ බියකරු ස්වාභාව ද මැරෙන සංඛ්‍යාව සහ මැරෙන්නට ඔවුන් භය නැති අන්දම ද, යුධ භූමියක සිට බලන්නාක් මෙන් දැකීමට පුළුවන් බව කියමු....'

'....මෙය බැලීමට යම් මුදලක් දී පැමිණීමෙන් ඒ මුදලට වඩා ප්‍රයෝජන හැඟීම් සහ නුවණ වැඩීම් ද සිදුවෙන බව ඇත්ත ලෙස කියමු. සිංහල පවුල් දෙකක් තුනකට වඩා මෙහි නො සිටීම කනගාටුවකි. මෙකී සෙල්ලම බැලීමට සිංහල පවුල් යාමෙන් තම තමන්ගේ ගේ දොර හසුරුවා ගැනීම්, නොයෙක් රටවල පවතින සිරිත් විරිත් ආදිය දැනගැනීමෙන් මහත් ප්‍රයෝජන අත්පත් කර ගැනීමට පුළුවන් බව මනාව ඔප්පු වෙන්නේ සැබවින්ම අපගේ පැමිණීමෙන් මහත් ප්‍රයෝජන අත්පත් වූ බව කියමු....'

'....සිංහල පවුල් මෙහි පැමිණු ගතයුතු ප්‍රයෝජන ලබනවා ඇතැයි විශ්වාස කරමු.'

(-දිනපතා ප්‍රවෘත්ති, 1898 ජනවාරි 10)

මෙම කරුණු අධ්‍යයනය කිරීමේ දී 1898 තරම් කාලයේ සිට ම චලන චිත්‍රයේ මූලික සේයාවන් සහිත අත්දැකීම් ලාංකිකයින්ට විඳ ගැනීමට ලැබී ඇති බව තහවුරු වේ. (ධම්මික දිසානායක, 2013.01.24)

ලංකාවේ සිනමා ප්‍රේක්ෂාව ඇරඹෙන්නේ ම වාණිජ අරමුණු පෙරදැරි කරගෙන බව ධම්මික දිසානායකගේ නිරීක්ෂණවලින් ද පැහැදිලි වේ.

ශ්‍රී ලංකාවේ සිනමාව ප්‍රසිද්ධ කටයුත්තක් බවට පත්වූයේ වෙස්වික් මේජර් නැමැති ඉංග්‍රීසි ජාතිකයා විසින් වර්ධනය කරන ලද බයිස්කෝප් ප්‍රදර්ශනය නිසා ය. මේ චිත්‍රපට දර්ශනය කරනු ලබුවේ විවෘත ස්ථානයන්හි වන අතර, අටවාගත් කූඩාරම් තුළ ඒවා ප්‍රදර්ශනය කරන ලදී. 1903 දී ප්‍රථම වතාවට ස්ථීර චිත්‍රපට ශාලා මදන් තියටර් සමාගම මගින් ගොඩනගන ලදී. මේ සමාගම ඉන්දියානු චිත්‍රපට ප්‍රදර්ශනය කරන ලද අතර, එය ඉතා සාර්ථක විය. මෙ නිසා එහි විරුද්ධවාදී ඔලිම්පියා සමාගම මගින් වෙනත් චිත්‍රපට ශාලා දියුණු කිරීමට පෙළඹුණි (Wikipedia). මෙලෙස ලංකාව තුළ බිහි කෙරෙන ප්‍රේක්ෂකත්වය ප්‍රධාන ලක්ෂණ කිහිපයකින් යුක්ත වේ. එනම් ප්‍රදර්ශකයා හා ප්‍රේක්ෂකයා අතර ඇත්තේ වාණිජ සම්බන්ධයක් පමණි. ආගම් ප්‍රචාරය හෝ යම් මතවාදයක් ප්‍රචාරය කිරීම වැනි සමාජීය අරමුණු මේ මුල් ප්‍රේක්ෂාව තුළ දැකිය නො හැකි ය. දෙ වනු ව මෙය විනෝදය අරමුණුකරගත් කටයුත්තක් විය. යම් දැනුමක් එමගින් ප්‍රේක්ෂකයාට ලබා ගත හැකි වුවත් ප්‍රේක්ෂාවේ අරමුණ වුයේ විනෝදය සම්පාදනය කිරීම යි. ප්‍රේක්ෂකාගාරයෙන් එපිටට පැමිණ චිත්‍රපටකරණය පිළිිබඳ විපරම් කළ ද අපට දක්නට හැක්කේ ඒ විනෝද කර්මාන්තයේ ලක්ෂණ ම වේ.

ලෝකයේ ප්‍රථම නිහඬ චිත්‍රපටය මහජනයාට ප්‍රදර්ශනය කොට ඇත්තේ 1895 දී ය. ඒ අනුව ප්‍රථම සිංහල කතා නාද වෘත්තාන්ත චිත්‍රපටය 1947 දී තිරගත වනවිට ලෝක සිනමාව අවුරුදු පනස් දෙකකින් මුහුකුරා ගොස් පැවතිණ. මින් පෙනී යන්නේ සිංහල සිනමාවේ ආරම්භය ලෝක සිනමාවේ ඇරඹුමෙන් අඩ සියවසකට ළා බාල බවයි. එනම් ලොව චිත්‍රපට කලාව අරඹා අඩසිය වසකුත් දෑවුරුද්දක ප්‍රමාදයකට පසුව සිංහල වෘතාන්ත චිත්‍රපට කලාව බිහි වු බවයි.

විසි වැනි සියවසේ මුල් කාර්තුව අග දී එනම් 1923 දී සිංහල සිනමාවක් බිහිකර ගැනීමේ කළල රූපය මෙරට රසික පිරිස් අතළොස්සක් අතරේ පිළිසිඳ ගෙන තිබිණ. සිංහල සහ අන්‍ය ජාතික පිරිසක් සිංහල චිත්‍රපටයක් නිෂ්පාදනය කර ගැනීමේ ප්‍රයාසයේ යෙදුණහ. සිංහල සිනමාවේ එම දුරාතීතය පිළිබඳ ප්‍රවීණ පුවත්පත් කතුවරයකු හා සිනමා ලේඛකයකු වන ආතර් යූ. අමරසේනයන්ගේ 'සිංහල සිනමා වංශය' කෘතියෙහි සංගෘහිත ය.

ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථමයෙන් සිංහල චිත්‍රපටයක් තැනීම ඇරැඹුණේ, රාජකීය වික්‍රමය, (Royal Adventure) නමින් චිත්‍රපටයක නිෂ්පාදන කටයුතු ඇරැඹීමෙනි. එහි සම්පූර්ණ නාමය 'රාජකීය වික්‍රමය නොහොත් ශාන්තා' යන්නය. 'ශාන්තා' යනු රජ කුමරියකගේ නමකි. එය නිහඬ චිත්‍රපටයක් වීය. මින් පෙනීයන්නේ ප්‍රථම කතා නාද සිංහල චිත්‍රපටයේ උපතට පෙර නිහඬ සිංහල චිත්‍රපටයක උපත සිදුවී ඇති බවයි.

හාපුරා කියා සිංහල චිත්‍රපටයක් ලෙසින් 'රාජකීය වික්‍රමය' පටිගත කිරීම ඇරැඹුණේ 1923 දී ය. මුලින් ම චිත්‍රපට ගත කිරීම් සිදු කළේ කොළඹ බම්බලපිටියේ හිස් ව තිබූ බංගලාවක දී බැව් 'ලංකා චිත්‍රපට' පිළිබඳව ටයිම්ස් ඔෆ් සිලෝන් වාර්ෂිකයට (1963) ලිපියක් සපයන එල්.ඕ.ඩී. සිල්වා සඳහන් කරයි. එම චිත්‍රපටයේ කැමරා ගත කිරීම් කොළඹ දී හා කෝට්ටේ නාවල දියවන්නා ඔය ඉවුරේ දී ද සිදුකොට ඇත.


සක්කාරං (2016)

සිංහල සිනමාවේ ආරම්භය 'රාජකීය වික්‍රමය' චිත්‍රපටයෙන් නිසා එහි නිර්මාතෘන් හා පුරෝගාමීන් කවුරුන්දැයි දැන ගැනීම වැදගත් වේ.

බෝරා ජාතිකයකු වූ ටීග ඒ. නුර්බායි 'රාජකීය වික්‍රමයේ' නිෂ්පාදකයා විය. ඔහු පිටරට චිත්‍රපට ගෙන්වා මෙහි සිනමා ශාලාවල පෙන්වීමේ ව්‍යයාපාරිකයකු ව සිටියේ ය. නුර්බායි සිංහල චිත්‍රපටයක් නිපදවීමට පෙළැඹුණේ ඔහු සිනමාවට සම්බන්ධ ව්‍යාපාරිකයකු ව සිටි හෙයිනි. 'රාජකීය වික්‍රමය' අධ්‍යක්ෂණය කළේ 'ගුප්තා' නමැති ඉන්දියානු ජාතිකයෙකි. ඔහු දකුණු ඉන්දියානු චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂවරයෙකි. 'රාජකීය වික්‍රමය' කැමරා ශිල්පියා වූයේ ද ගුප්තා ය. චිත්‍රපටයේ ප්‍රධාන කාර්යයන් දෙක සඳහා ඉන්දියාවෙන් ශිල්පියකු ගෙන්වා ගැනීමට සිදුවූයේ එක් දහස් නවසිය විසි ගණන්වල දී ඒ සඳහා සිනමා තාක්ෂණ ශිල්පීන් මෙරටේ නො සිටි නිසා විය යුතු ය. ලංකාවේ චිත්‍රපට තැනීමේ මුල් අවධියේ ඒවායේ තාක්ෂණ හා කාර්මික ශිල්පීන් වූයේ ඉන්දියානු ජාතිකයන් ය.

ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම සිංහල චිත්‍රපටයේ ප්‍රධාන නළුවා වූයේ ශ්‍රී ලංකා දේශපාලන තලයේ නමක් තැබූ වාමාංශික නායකයකු වූ මුදල් ඇමැතිවරයකු වූ දිවංගත ආචාර්ය ඇන්.ඇම්. පෙරේරා ය. මැට්‍රික්‍යුලේෂන් විභාගයෙන් උසස් ලෙස සමත් ව ලංකා විශ්වවිද්‍යාලයට ඇන්.ඇම්. ඇතුළත් වූයේ 1925 දී ය. ආනන්ද විද්‍යාලයේ ක්‍රිකට් කණ්ඩායමේ ද නායකයා වෙමින් ජනප්‍රියත්වයක් අත් කරගෙන සිටි ශිෂ්‍යයෙක් වූ ඇන්.ඇම්. ශිෂ්‍යයාට මේ චිත්‍රපටයේ රඟපෑමට ලැබීම මහත් අවස්ථාවක් විය. රඟපෑම වෙනුවෙන් ඔහුට මසකට රුපියල් 100ක් ලැබුණි. එසේ ලත් මුල් ම මාසික වේතනය මවගේ අතට දුන් විට මවගේ දෑස සතුටු කඳුලින් පිරුණු බව ඇන්.ඇම්. පැවසීය. (බන්ධුතිලක, 1999:17) එහි ප්‍රධාන නිළි චරිතය රඟපෑවේ ලංසි තරුණියක වූ සිබිල්පිම් නමැති රූමතියකි. ප්‍රථම සිංහල චිත්‍රපට තාරකා වැළට එක් වූ සෙසු නළු නිළියන් වූයේ ග්‍රේෂන් පෙරේරා, එරික් වීරසේකර, ඇන්.ජී.ඩී. ඇල්බට් සිල්වා, රෙජිනෝල්ඩ් පෙරේරා, පර්සි පෙරේරා සහ ඩේවිඩ් මැනුවෙල් යන ශිල්පීන් ය. 'රාජකීය වික්‍රමය' චිත්‍රපටයේ දර්ශන තල ඉදිකිරීම් ආදි කලා අධ්‍යක්ෂණය කළේ සුප්‍රසිද්ධ සිතුවම් ශිල්පියකු වූ ඇම්. සාර්ලිස් මාස්ටර්ය. සහාය කලා අධ්‍යක්ෂක ලෙස ජී. ඇස්. ප්‍රනාන්දු කටයුතු කළේ ය.

එම ප්‍රථම සිංහල නිහඬ චිත්‍රපටය ලංකාවේ රසිකයන්ට නැරඹීමට අවස්ථාවක් උදා නො වී ය. සිංහල සිනමා ඉතිහාසයේ එය අවාසනාවන්ත සිදු වීමකි. ප්‍රථම සිංහල නිහඬ චිත්‍රපටය දැක ගැනීමට හැකි වූයේ විදේශිකයන්ට ය. 1925 දී බොම්බාය සහ සිංගප්පූරුවේ ප්‍රදර්ශනය කළ 'රාජකීය වික්‍රමය' බොම්බායේ දී ගින්නකින් විනාශ විය. එය හදිසි ගින්නක් නොව අදිසි ගින්නකැයි හෙළිවේ. එකල මෙරට චිත්‍රපට ප්‍රදර්ශකයෙක් වූ නිෂ්පාදක නුර්බායිට එරෙහි ව මෙහි චිත්‍රපට ප්‍රදර්ශක ව්‍යාපාරිකයෙක් නැඟී සිටීම හදිසි ගින්නට හේතු වී ඇත. ඉන්දියාවේ චිත්‍රපට නිෂ්පාදකයෙක් ද එම 'ඊර්ෂ්‍යා ගින්නට' සහයවී යැයි පැවසේ. පුදුමයට තවත් කරුණක් නම් 'රාජකීය වික්‍රමය' ලාංකිකයන්ට දැක ගැනීමට ශ්‍රී ලංකාවට සැපත්වීමට ඔන්න මෙන්න කියා තිබිය දී ගින්න හටගැනීම ය. (කාරියවසම් ජී.ජී.දයානන්ද, 3013.01.18)

ප්‍රථම ලාංකික සිනමා නිෂ්පාදනය සහමුලින් ම වාණිජ ක්‍රියාවලියක් තුළ නිෂ්පාදනය වූ ආකාරයත් වෙළඳ තරඟයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එය විනාශයට පත් වූ අකාරයත් මේ විස්තරයෙන් පැහැදිලි වේ.

දකුණු ඉන්දියානු චිත්‍රපට නිෂ්පාදක එස්.එම්. නායගම් ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රථම චිත්‍රපටය නිෂ්පාදනය සඳහා විශේෂ මෙහෙවරක් ඉටු කරන ලදී. 1945 දී හේ චිත්‍රකලා මූවිටොන් (Chithrakala Movietone) සමාගම අරඹා මදුරෙයිහි දී සිංහල චිත්‍රපට තැනීම පිණිස ම චිත්‍රාගාරයක් ගොඩනගන ලදී. බොහෝ විකල්පයන් ගැන විමසා බැලූ නායගම් අවසානයේ දී ඓතිහාසික වටිනාකමකින් යුත් සාලිය අශෝකමාලා කථා පුවත චිත්‍රපටයකට නැගීමට තීරණය කළේ ය. මේ සඳහා තිර පිටපතක් සොයාගැනීමට තරඟයක් පැවැත්වූ අතර, ඉන් සාලිය අශෝකමාලාහි තිර රචකයා වූයේ එවකට නැගී එන කලාකරුවෙකු වූ ශාන්ති කුමාර් ය. කෙසේ නමුත් අදහස්වල නොගැලපීම නිසා මේ කටයුත්ත මගදී නැවත්වීමට සිදුවිය. අනතුරුව බී.ඒ.ඩබ්ලිව්. ජයමාන්නයන් හා එක් ව ඔහුගේ 'කඩවුණු පොරොන්දුව' නිෂ්පාදනය කිරීමට එකඟතාවක් අති කරගන්නා ලදී.

කුමාර් ඔහුගේ තිර පිටපත චිත්‍රපටගත කිරීමේ අරමුණින් නායගම්ගේ සමාගමින් ඉවත් වී සිලෝන් තියෙටර් සමාගම චිත්‍රපටය සඳහා මුදල් වියදම් කිරීමට එකඟ කර ගන්නා ලදි. මුල සිට නැවත චිත්‍රපටය ගොඩනැගීමේ භාරදූර කාර්යයට මුහුණ දුන් අශෝකමාලා ව්‍යාපෘතිය, කඩවුණු පොරොන්දුව චිත්‍රපටයේ නිෂ්පාදන කටයුතු ඇරඹී මාස දෙකකට පමණ පසු කොයිම්බටොර්හි දී තිරගත කිරීම අරඹන ලදී. නායගම්ගේ චිත්‍රපටය 1947 ජනවාරි මස 21 වන දින මයිලන්ඩ් හිදී තිරගත විය. අශෝකමාලා චිත්‍රපටය ඉන් මාස තුනකට පසු 1947 අප්‍රේල් මාසයේ දී එල්ෆිනිස්ටන් හි දී තිරගත විය.

චිත්‍රපට දෙක ම ප්‍රේක්ෂකයන් අතර ඉතා ජනප්‍රිය වුව ද, විවේචකයන් විසින් ඒවා දකුණු ඉන්දියානු සිනමාවෙන් උපුටා ගත් දේ යැයි විවේචනයට භාජනය කෙරිණ.

කඩවුණු පොරොන්දුවේ සාර්ථකත්වයත් සමඟ බී.ඒ.ඩබ්ලිව්. ජයමාන්න ඔහුගේ නාට්‍යානුසාරයෙන් චිත්‍රපට වැලක් ම නිෂ්පාදනය කරන ලදි. ඒවා නම්; කපටි ආරක්ෂකයා, වැරදුනු කුරුමාණම (1948), හදිසි විනිශ්චය (1950) (මෙය ජයමාන්නයන් විසින් අධ්‍යක්ෂණය කරන ලද ප්‍රථම චිත්‍රපටය වේ. ඉන් පසු ඔහු විසින් නිෂ්පාදිත සෑම චිත්‍රපටයක ම අධ්‍යක්ෂණය ඔහු විසින් ම කරන ලදී.), සැඟවුනු පිළිතුර (1951), උමතු විශ්වාසය (1952), කැලෑ හඳ (1953), අයිරාංගනී (1954), මතභේදය (1954), දේව විපාකය (1956), වන ලිය (1958), හදිසි විවාහය (1959), කවට අන්දරේ (1960), ජීවිත පූජාව (1961), මංගලිකා (1963) සහ මඟුල් පෝරුව (1967- ජයමාන්නයන්ගේ අභාවය නිසා වෙනත් අධ්‍යක්ෂකවරයෙකු විසින් නිම කරන ලදී.)

ජයමාන්නයන් දකුණු ඉන්දීය සිනමාවෙන් බොහෝ ක්‍රම විධි ලබාගත් අතර, කලාත්මක චිත්‍රපට සංවර්ධනය සඳහා කිසිදු දායකත්වයක් නො දරන ලදි. ඔහුගේ චිත්‍රපට බොහොමයක ම රුක්මණි දේවි සහ එඩී ජයමාන්න යුගලයේ සහභාගීත්වය තිබූ අතර (නමුත් කිසි විටෙකත් ඔවුහු තිරයේ ආදර වන්තයෝ නො වූහ.) නිදහසේ උදාවත් සමඟ, ශ්‍රී ලංකාව තුළට හා පිටතට ගමන් කිරීමට තහංචි පැනවීම නිසා, වියදම් අඩුකර ගැනීම පිණිස නායගම්ට ඔහුගේ ව්‍යාපාරය දිවයින තුළට ගෙන ඒමට සිදුවිය. ඔහු කඳාන ප්‍රදේශයේ ඉඩමක් මිළට ගෙන ශ්‍රී මුරුගන් නව කලා චිත්‍රාගාරය ගොඩනගන ලද අතර (පසුව එය එස්.පී.එම්. චිත්‍රාගාරය ලෙස හඳුන්වනු ලැබිණි.) එය එවකට රටේ වූ දියුණු ම චිත්‍රාගාරය විය. ඔහුගේ ප්‍රථම නිෂ්පාදනය වූ 'බණ්ඩා නගරයට පැමිණේ' (1952) මෙ රට ප්‍රේක්ෂකයන් අතර සාර්ථක විය. එය ප්‍රථම ස්වදේශීය නිෂ්පාදනය වුවද තාක්ෂණය අතින් දකුණු ඉන්දීය තත්වයේ ම විය. නායගම් අනතුරු ව ප්‍රේම තරඟය (1953) හා අභ්‍යන්තර ස්ත්‍රී (1954) නිෂ්පාදනය කරන ලදි. චිත්‍රාගාරයේ පහත් මට්ටම අනුව නායගම් උසස් තත්වයේ ආම්පන්න මිලයට නො ගන්නා ලදි. එ නිසා මේවා බොලිවුඩයෙන් ගෙන්වූ එවාට සම කළ නො හැකි විය. මේ චිත්‍රපට වඩාත් ම දකුණු ඉන්දියානු චිත්‍රපට වට්ටෝරුවලට අනුගත වූ ඒවා විය. (ඒවායේ කාර්මිකයන් සියළු දෙනාම ඉන්දියානුවෝ වූහ.)

එවකට නැගී ආ කලාකරුවන් අතර සිරිසේන විමලවීර ප්‍රධාන වශයෙන් කැපී පෙනේ. ඔහුගේ චිත්‍රපට බොහොමයක් ඉතිහාසය පදනම් කරගෙන හා අශෝක අධිරාජ්‍යයා, රොබින් හුඩ් වැනි ඓතිහාසික චරිත ආශ්‍රිත ව ගොඩනැගී ඇත.

මේ වකවානුවේ තවත් ප්‍රධාන නිෂ්පාදකවරයෙක් ලෙස කේ. ගුණරත්නම් හැඳින්විය හැකි අතර ඔහුගේ ඉන්දියාවේ සලෙම්හි 'මොඩන් තියෙටර්' චිත්‍රාගාරයේ දී නිෂ්පාදිත 'සුජාතා' තාක්ෂණික ව දියුණු චිත්‍රපටයක් ලෙස කැපී පෙනුනු නමුදු එය ශ්‍රී ලාංකීය සංස්කෘතිය විදහා දැක්වීමට අපොහොසත් වී අති බැව් පෙනේ. (Wikipedia)


ස්වරූප (2017)

මෙතෙක් කරන ලද සාකච්ඡාවෙන් පැහැදිලි වනුයේ ලංකාව තුළ සිනමාව වාණිජවාදී විනෝදායන කර්මාන්තයක් ලෙස විනා සෞන්දර්ය කලාවක් ලෙස ආරම්භ නොවූ බවයි. එනිසා ම කලාත්මක සිනමාවක් වර්ධනය වීම සිදු වූයේ ඉතා සෙමිණි. 1956 දී ඇති වූ ජාතිකවාදී ස්වදේශීකරණ ක්‍රියාවලිය සමඟ ලෙස්ටර්ගේ රේඛාවට මඟ පෑදිණ. කර්මාන්තකරුවන්ට ද ලෝකමට්ටමේ සිදුවෙමින් පැවති ජාතිකවාදී නැගිටීම් හමුවේ සිය ක්‍රමවේද වෙනස් කර ගැනීමට සිදු විය. ඒ අනුව උසස් චිත්‍රපට නිෂ්පාදනය කෙරේ යොමු වීමට සිදු විය. 50 ගණන් සහ 60 ගණන්වල මේ වාණිජ ව්‍යාපාරය සමඟ විවිධ අය කළ අරගලවල ප්‍රතිඵල ලෙස 70 දශකය වන විට පෞද්ගලික ප්‍රයත්න හරහා සිනමා සම්ප්‍රදානයන් කිරීමට හැකි පසුබිමක් තැනී තිබිණ.1970 -1977 වකවානුවේ දී ඩී.බී නිහාල්සිංහයන්ගේ සභාපතීත්වයෙන් ක්‍රියාත්මක වූ රාජ්‍ය චිත්‍රපට සංස්ථාව උසස් නිර්මාණ සඳහා ලබාදුන් දායකත්වය පතිරාජ වැනි වාණිජ පරමාර්ථවලින් මුක්ත වූ පිරිසට මහඟු පිටුබලයක් විය. සිනමා කෘති මණ්ඩල අනුව වර්ග කෙරුණු අතර සම්භාව්‍ය කෘති 5 වන මණ්ඩලයට අයත් සිනමා ශාලාවල තිරගත විය. 1977න් පසු තත්වයන් වෙනස් ව ගිය අතර උසස් නිර්මාණ සඳහා රාජ්‍ය අනුග්‍රහ ලැබීම විරල විය. නාගරික ප්‍රදේශවල බොහෝ සෙයින් ප්‍රචලිත වූ දර්ශනවාරය වූයේ 9.30 යි. 1987-89 කාලයේ ලංකාවේ සිදු වූ ත්‍රස්තවාදී කටයුතු නිසා මේ රාත්‍රී දර්ශනවාර නවතා දැමූ අතර සවස 6.00 වන විට සියලු දෙනා නිවෙස් බලා යාමේ නව ප්‍රවණතාවක් ඇරඹිණ. ගමනාගමනයේ ආධිපත්‍යය පෞද්ගලික අංශය සතු වීමත් සමඟ පිටිසර ප්‍රදේශවලට ගමන්ගත් රාත්‍රී බස් සේවා නතර වී යාමත් මේ විනෝද සංස්කෘතිය බිඳවැටීමට හේතු විය.

මෙලෙස බිඳවැටුණු ප්‍රේක්ෂක ජාලය ස්වභාවික ව වර්ධනය කිරීමට අවශ්‍ය කොන්දේසි සම්පූර්ණ කරනු වෙනුවට පසුගිය දශක දෙකක කාලයේ සිදු වූයේ ඇතැම් චිත්‍රපට නරඹන්නැයි අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශය මගින් පාසැල්වෙත චක්‍රලේඛන නිකුත් කිරීම ආදිය යි. සිය රාජ්‍ය පාලන ව්‍යාපෘතියට සහය වන චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂවරුන් විසින් නිපදවන ඉතිහාසකතා බණකතා ආදිය මෙලෙස බලය යොදවා දරුවන්ට පෙන්වීම හරහා ලාභ උපයා ගැනීම 2005 සිට 2015 දක්වා කාලය තුළ සුලබ කටයුත්තක් විය.

අද වන විට පෞද්ගලික රූපවාහිනී නාලිකා ආයතන මගින් පවත්වාගෙන යන එන්ටර්ටේන්මන්ට් ඒජන්සීස් මගින් නිෂ්පාදනය කෙරෙන ටෙලිනළු වර්ගයේ චිත්‍රපට විශාල වෙළඳ දැන්වීම් ප්‍රමාණයක් යොදවා ප්‍රචලිත කරවීමත් එමගින් චිත්‍රපටය නැරඹීම විලාසිතාවක් බවට පත් කිරීමත් මගින් ප්‍රේක්ෂකාගාරය පාලනය කිරීමෙහි යෙදෙයි. මෙලෙස වාණිජවාදී සිනමාව සිය ක්‍රමවේද කලින්කලට මාරුකරමින් සරල විනෝදය අලෙවි කිරීමෙහි යෙදෙනවා විනා පතිරාජ කළාක් වැනි බුද්ධිමය සංවාද ප්‍රවර්ධනය කිරීමට උත්සාහ නොගනී. අනෙක් අතට ලංකාවේ ප්‍රබුද්ධ සමාජ සංස්ථා සිනමාව විෂයයෙහී දක්වන මැදිහත්වීම ද අතීතයේ සිට ම දුර්මුඛ ස්වරූපයක් උසුලන බව නිරීක්ෂණය කළ හැකි ය.

ලංකාවේ ශාස්ත්‍රාල 21 වන සියවස වන තෙක් ම චිත්‍රපට කලාව විෂයෙහී මැදිහත්වූයේ ඉතා අල්පමාත්‍රව ය. නාට්‍ය විෂයෙහී ලුඩෝවයික්, එදිරිවීර සරච්චන්ද්‍ර, ජෝතිය ධීරසේකර වැන්නන් කළ මැදිහත්වීම් හා විශ්වවිද්‍යාල පාඨමාලාවලින් ලැබුණ අනුග්‍රහය චිත්‍රපටයට නො ලැබිණ. ඊට හේතු වන්නට ඇත්තේ චිත්‍රපටය සඳහා දැරීමට සිදුවන අධික බරපැන හා තාක්ෂණික අවශ්‍යතා විය යුතු ය. ශාස්ත්‍රාලීය උගතුන් චිත්‍රපටය කෙරේ මැදිහත් වුව ද ඒ සිය අධ්‍යයන කාර්යයට පරිබාහිර කටයුත්තක් ලෙසිනි.

පතිරාජ සිනමාවට මැදිහත් වූ අවකාශය මෙබඳු විෂම එකක් විය. මේ වාණිජ ධාරාව තුළ ඔහුගේ එළඹුම සහමුලින් ම විකල්ප මාර්ගයක් ගැනිණ. එය ලාංකේය සිනමා සංස්කෘතිය තුළ අධිනිශ්චය වූ භාවිතයෙන් සපුරා විලක්ෂණය වූවකි. අද ද වාණිජවාදී විනෝදායන සිනමාවට විසල් ප්‍රේක්ෂක ප්‍රතිචාර ලැබේ. පතිරාජගේ ම සමකාලීනයෙකු වූ සුනිල් ආරියරත්නගේ සිනමාව මුල්කාලීන වාණිජවාදී විනෝදායන සිනමා ලක්ෂණවලින් පොහොසත් වීම නිසා සාර්ථක ප්‍රේක්ෂක ප්‍රතිචාර නො අඩුව ලබද් දී නිරන්තරයෙන් උඩුගම් බලා පිහිනීම නිසා පතිරාජගේ සිනමාව ප්‍රේක්ෂක ආකර්ෂණයෙන් දුරස් වන අයුරු නිරීක්ෂණය කළ හැකි ය. ආරියරත්නගේ සිනමාව කිසිදු කලාත්මක හෝ සමාජීය අගයකින් යුතු නො වන අතර වාණිජ පාර්ශ්වයෙන් ඉතා සාර්ථක විය. නැණවත් ප්‍රෙක්ෂකයන් ඒවා සළකනුයේ වෙසක් තොරන් වශයෙනි.

සංස්ථාපිතය අභිමුව ජනාකර්ෂණයට බඳුන් නො වන පතිරාජගේ සිනමා නිර්මාණ වටා රොක් වූයේ නව සමාජ දැක්මක් සහිත නව සමාජ පෙරළියක් ප්‍රාර්ථනා කළ පතිරාජ බඳු ම අතළොස්සක් වූ ප්‍රේක්ෂක සහ විචාරක තීරුවකි. පියසීලි විජේගුනසිංහ, සුචරිත ගම්ලත් යන විචාරකයන්ගේ භූමිකා මෙහි දී විශේෂයෙන් සඳහන් කළ මනා ය. එහෙත් 'මතුයම් දවස' සිනමා නිර්මාණයෙන් ඇරඹෙන ඔහුගේ සිනමා චාරිකාවේ දෙ වැනි ගමනේ දී එකී නිර්මාණ විමසුමට ලක් කිරීමට පොහොසත් විචාර ධාරාවක් නො තිබූණේද යන්න සහ සාපේක්ෂ සාධනීය මැදිහත්වීම්වලට දායක පිරිස ඊට මැදිහත් නොවූයේ මන්ද යනු විමසා බැලිය යුතු කරුණකි.

තව ද පතිරාජ වෘත්තීය වශයෙන් රැඳී සිටි විශ්වවිද්‍යාල ක්ෂේත්‍රය ද සිනමා නිර්මාණකරනය සහ අධ්‍යයනය පිළිබඳ පතිරාජ සතු ඥානය උපයෝගි කර ගැණිමට කිසිදු සාධනීය පරිශ්‍රමයක් නොදැරීමත් යාපනය විශ්වවිද්‍යාලය හැර ඔහු සේවය කළ බොහෝ විශ්වවිද්‍යාලවලින් අප්‍රමාණ හිරිහැර සිදු කිරීමත් අවසන් වශයෙන් සටහන් කළ යුතු ය.

සමාලෝචනය

ලෝකයේ ප්‍රකාශනය කර්මාන්තයක් ලෙස දියුණු වූ අතර එය විසල් ලාභ අත් කර දුන්නක් විය. එහෙත් ලංකාව තුළ මුද්‍රණ ප්‍රකාශන කර්මාන්තයක් ලෙස මහත් වාණිජ අපේක්ෂා ඇති ව වර්ධනය නො වූ අතර ආගමික අපේක්ෂා පෙරදැරි කොටගෙන වර්ධනය විය. එහෙත් සිනමාව ඇරඹියේත් වර්ධනය වූයේත් වාණිජ පරමාර්ථ පෙරදැරි කොටගෙන ය. රජයේ චිත්‍රපට අංශය වැනි ආයතන විසින් උසස් නිර්මාණ කළ ද ඒවා සිංහල ප්‍රේක්ෂකයන් අතර ප්‍රචලිත නො වීය. සිංහල බහුජන සමාජය නිර්මාණය කිරීම විෂයයෙහී ආගමික ව්‍යාපාර මැදිහත් වූවා සේ ම විනෝද සංස්කෘතිය නිර්මාණය කරන ලද්දේ වානිජ පරමාර්ථ ඇති ව වයාපාරික පිරිසක් විසිනි. ප්‍රකාශන කර්මාන්තය තුළ ධනවාදී ලක්ෂණ දැකිය හැකි ලංකාවේ ප්‍රචලිත වූ ප්‍රධාන ම ප්‍රකාශන මාධ්‍යය චිත්‍රපටය යි. එහෙයින් ලංකාවේ චිත්‍රපට කතිකාව ම වාණිජවාදී විනෝදායන කර්මාන්තයකි. එහි බුද්ධිමය ව්‍යායාමවලට ඇත්තේ අල්ප ඉඩහසරකි. පතිරාජ ප්‍රේක්ෂාගාරයෙහි අසමත් වනුයේ මේ ආර්ථීක දේශපාලන තතු යටතේ විනා ඔහුගේ නිසග අඩුපාඩුවක් නිසා නොවේ.

පාදක සටහන්-

1. මේ චිත්‍රපටයේ වැඩිපුරම දර්ශන රූපගත කළේ පල්ලෙකැලේ එළිමහන් සිරකඳවුරේ දී, 1983 ජූලි සිංහල-දමිළ කලබලයේ දී විජය චිත්‍රාගාරයට සිංහල චිත්‍රපට රසිකයින් විසින් ගිණි තබන ලදි. චිත්‍රාගාරය දමිළයකුට අයිති වුව එහි තැනූයේ සිංහල චිත්‍රපටයි. සියලු වැඩ නිමවී තිබූ මේ චිත්‍රපටයත් එම ගින්නෙන් පිළිස්සිණ. මෙහි සංගීත අධ්‍යක්ෂණයෙන් ප්‍රේමසිරි කේමදාසත්, කැමරා අධ්‍යක්ෂණයෙන් පී.යූ.ඩී. පෙරේරාත්, රංගනයෙන් ජෝ අබේවික්‍රම, උපාලි අත්තනායක, යූ. ආරියවිමල්, ගීතා කුමාරසිංහ, විමල් කුමාර ද කොස්තා ඇතුළු විශාල නළු නිළි පිරිසක් දායක වූහ. මේ සියලු දෙනාගේ බලාපොරොත්තු සහ උත්සාහය අවුරුද්දක මහන්සිය ජාති ආලයේ එක ගිණිිකූරකින් පුලුස්සා දැමිණ.

1981-82 වකවානුවේ ධර්මසේන පතිරාජයන් අතින් නිර්මාණය වූ ‘සිරකඳවුර’ වෘත්තාන්ත සිනමා කෘතිය පිළිබඳ ව දන්නෝ අල්පයහ. ඒ සම්බන්ධයෙන් චිත්‍රපටයේ කැමරා අධ්‍යක්ෂ පී.යූ.ඩී. පැවසුවේ මෙබඳු අදහසකි; "මේ චිත්‍රපටයේ සම්පූර්ණයෙන් ම වැඩ අවසන් කරලා වත්තල විජය චිත්‍රාගාරයේ තිබුණේ. මුල් පිටපතෙන් මුද්‍රිත පිටපත් ගැනීමට පමණයි තිබුණේ. 83 ඇති වූ අවාසනාවන්ත ජූලි කලබලයේ දී විජය චිත්‍රාගාරයට අන්තවාදීන් ගිණිි තැබුවා. එහි දී මේ පිටපත සම්පූර්ණයෙන් විනාශයට පත් වුණා. එය විනාශ නො වුණා නම් වාණිජ වශයෙනුත් පතිරාජගේ සාර්ථකවීමට හැකියාව තිබූ චිත්‍රපටයක් එය."

මෙම නිර්මාණය විනාශ වීම එහි නිර්මාණ දායකත්වය දැක්වූවන්ට කෙතරම් වේදනාසහගත ක්‍රියාවක් වන්නට ඇතිදැයි අපට සිතීමට පවා අසීරුය. පතිරාජයන් ඒ පිළිබඳව කිසිදින කතා නොකරන්නට ඇත්තේ ද එනිසා විය යුතු ය. (74 ඇරඹි සිනමා කැරැල්ලේ පුරෝගාමියා පතිරාජ, මනුබන්ධු විද්‍යාපති, රිවිර, 2017.06.24)


මූලාශ්‍ර-

1. දිසානායක, ධම්මික, ශ්‍රී ලාංකීය සිනමාවේ සැබෑ ආරම්භය පිළිබඳ විමසා බැලීමක් II, දිවයින 2013.01.24
2. කාරියවසම් ජී. ජී. දයානන්ද, කඩවුණු පොරොන්දුවට කලින් උපන් සිංහල සිනමාව, දිවයින, 2013.01.18
3. ආලකමන්දාව රූපවාහිනී වැඩසටහන, ධර්මසේන පතිරාජ ප්‍රත්‍යාවලෝකන, 2017.06.27, ජාතික රූපවාහිනිය
4. කාරියවසම්, තිස්ස, 2012, විසිවසරක සිංහල නාට්‍ය හා රංග කලාව (1912-1931), කොළඹ:ගොඩගේ
5. කාරියවසම් තිස්ස, 1981, සිංහල නාට්‍යයේ විකාශනය (1867-1911), කොළඹ: ප්‍රදීප ප්‍රකාශකයෝ
6. කාරියකරවන සමන් එම්, 'සිරි ගුනසිංහ සත්සමුදුර තරණය කළ හැටි' දිවයින, 2017.06.09
7. ධර්මදාස කේ.එන්.ඕ, 2012, සිංහලය හා මුද්‍රණ ශිල්ප තාක්ෂණය: පළමු සිංහල මුද්‍රණාලය පිළිබඳ සටහනක්, මුදිතා- සිරිසුමන ගොඩගේ අභිනන්දන ශාස්ත්‍රීය සංග්‍රහය, කොළඹ: ගොඩගේ, 48-56 පි.
8. අමරසේන ආතර් යූ, 1988, 'සිංහල සිනමා වංශය'
9. Anderson, Benedict (1991 [1983]) Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso
10. බන්ධුතිලක මලල්ගොඩ, 1999, ඇනA ඇම්. නුගේගොඩ: දීපානි

Thursday, May 28, 2015

Metaphysical representation of folk drama in educational structure: an Ethnographic Reading on Discourse of Bentota Kolam Drama -Saman M Kariyakarawana



Metaphysical representation of folk drama in educational structure: an Ethnographic Reading on Discourse of Bentota Kolam Drama
Saman M Kariyakarawan
Abstract
            Language comprises signs. The sign is divided into two parts i.e. concept and sound form. In writing visual sound forms are used. Those sound forms can produce figures of concepts in our mind. In this conceptualization it is not necessary to have a direct relation between the relevant object or objective nature and the concept. Accordingly the relation between the realm of concept and the physical world is arbitrary. It is according to this Saussure’s concept that Metaphysical academic discourse on Kolam drama is examined. The research involved herein relates to matching of the metaphysical series of concepts of Bentota contemporary Kolam with its reality. 
            “They say even in Bentota there are Kolam dramas” is a statement Sarachchandra made in 1968, and subsequently followed by many an individual without verifying its truth. But no all night full Kolam drama has been staged since 1963. Dramas they call “Tītar cum Kolam” was there in Bentota in 1970s. It is impossible to identify them as Kolam. The present study discloses the inconsistency between the discourse of Bentota Kolam Drama and its reality. This research is carried out on the basis of information collected by means of snowball method through discussions held with veteran residents of Bentota, artists involved in drama; individuals took part in old Kolam dramas and through the experience itself of the present co-writer who has been living in Bentota for about 40 years. This study which is an ethnographic investigation pays particular attention to experience of individuals. Data found in this study open to multifarious reading is thus not focused only on the object of the study. According to what has been found through the information collected there has not been a full performance of Kolam drama staged in Bentota since 1963. During the period 1963 to about 1980 parts of performance of Kolam along with Noorti or some times for the purpose of contests or else as a part of Kassapa Dalada Perahera (procession of the Tooth of kassapa thero) have been produced. By 1989 Bentota Kolam was confined to Nāga rāssa performance. Bentota Kolam after 1989 died out. Though there are two Kolam artists still living in Bentota and are engaged in staging them they do not continue the characteristic Bentota Kolam tradition. The method they adopt is a picturesque style characteristic of Ambalangoda.Though various students are still in the habit of making contributions on a Bentota Kolam drama it had already died some 6 decades ago and what is found today is just its remnants only.

Key words: Bentota, Berava caste, Kolam, Kommala, Govigama caste,Sarachchandra.




Approach
            Once phenomena and movements of the physical world are translated into language they become a part of culture. Language assists man to understand the material and immaterial world and to control them. In consequence language becomes one of the major implements of culture. Let us consider, two of the most important characteristics of the language i.e.,
1.      Language is a system of signs
2.      Lack of logical relation between signs of language and substance or movements belong to those signs.
As Ferdinand De Saussure has shown (Saussure,1999: 66-67) language is a process of inventing names. Assigning a name to every substance, movement, concept, thought and feeling is the process of inventing names. The name thus given can be called as the sign. The sign is also divided into two, i.e. concept and sound image. A sound image can instantly create concept in mind. But it differs as per context. For instance, whatever concept is created in the mind the sound figure “Ibba” (tortoise) depends on what context it is used. If context is marked as “The tortoise steps into the water” then the concept forms will be “a quadruped amphibian”. The Sinhala “Ibba” is used also for Padlock. So meaning of the word “Ibba” depends on its context.
            The second feature of language is having the relation between sound figure and concept been arbitrary. It is a consensus that occurs in a culture. Everybody who speaks Sinhala unanimously agrees and calls a particular object as “gasa”. According to the English man’s consensus that object is called “tree”. So it is the arbitrariness due to which there are various sound images for one particular concept. Moreover, there is no relationship between concepts made by man or between objects on which signified concept is based. Therefore, what we call language is a thing which somewhat mislead you, a thing which make you go astray. To turn something into language means to make its reality subject to definition. There may not be whatsoever a relationship between its definitions and the reality. By employing language a given phenomenon can be subjected to a reading which in reality has whatsoever nothing to do with that particular event. This can be identified as the creative quality of the language.   
            Literary studies were esteemed as a disciplinary technique in 19th & 20th Centuries. Even in Sri Lanka almost in every field of learning various academic researches and studies were carried out. Knowledge produced at a certain period through data collected out of field work becomes obsolete within a short time. It is a characteristic common to all studies of humanities. The reason for such nature is the dynamic condition inherent in humanity. In order to prevent from knowledge going obsolete constant fieldwork in those disciplines should be continued. Those researches should be carried out systematically and accurately. It is important that researchers also should be done by matured scholars.
            “Literary studies” done through near reading of literature produced on the basis of previous researches are not reliable. The secondary knowledge produced out of stuff referred to above already used and defined seems to be more prejudicial. Thus stuff produced by so called researchers based on texts written by pioneers in folk dramas of Sri Lanka such as Sarachchandra is to a great extent misleading.  Re-creations done through language by their very nature give false impressions and for a third party to re-create yet another creation based on that particular re-creation is really a laughingstock which is infect the object of the current research. With a view to deconstructing academic discourse on the Bentota Kolam is being done through this chapter employing ethnographic sources.    
Research problem
            Many an academic study done on Kolam makes mention of the fact that the Kolam drama occurs in Bentota. The author of this study however has never seen or heard that there exists the Kolam in Bentota where he has been born and bred. But two studies published in year 2000 too say that the Kolam art is found in Bentota. These contemporary scholars depend on the studies carried out by pioneer researchers of the Kolam.
            The major academic problem that is intended to solve through this study is this dilemma. Namely had there been a Kolam tradition in Bentota? If there had been one when did it disappear? Does Kolam drama still occur in Bentota? To what extent is the body of knowledge pertaining to Kolam introduced by the pioneer researchers accurate? What is the repercussion of the absence of up-to-date knowledge in respect of the topic in question? These are the issues that this study intends to solve. It is the influence of the cultural campaign of the Middle class moulded in 40-60 decades and which subsequently exerted in turn on the study of culture and in particular on the sphere of folk drama which forms the essential foundation of the present study.
            The investigation comes into contact with the aftermath of the cultural campaign heralded in 1956 which paved the way for the creation of the so called academic discourse known as folk drama and the nature of its underlying prejudicial effects.
Study area
            This exploration is based on the Bentota (or  Bentara) Village committee area (Map7.1) of the Divisional Secretariat of Bentota in Galle District, Southern Province of Sri Lanka. The area is bounded by the Bentara River in the north by the river Deddu in the east by Induruwa Village Committee area in the south and by the Indian Ocean in the west.
Literary Reviews
            It was through his work titled “the Sinhala Gämi Nātakaya” (Sinhalese Folk Play) that Ediriweera Sarachchandra who had been engaged himself in the task of creating an indigenous tradition of Sinhalese dramatic art associated with the folk play has introduced the Gämi Nātaka to the study of dramatic art.  It was published in 1968. The work titled “The Sinhalese Folk Play” came out in 1952 was republished by him in 1966 under the title “The Folk Drama of Ceylon”. What he published under the title “the Sinhala Gämi Nātakaya” in Sinhala in the 1968 comprised the very same material found in previously mentioned two works but in a reoriented form. This book strictly had to do with the study of dramatic art and dramaturgy. In the work especially discussed topics were the characteristic features found in the Grämīya Sāntikarma (rural rituals), dramatic Pelapāli (parades) embodied in rituals, Kolam (mockery), Kavi nādagam (kind of play accompanying verse), the Sokari (a kind of dance), the Nādagam and rūkada (puppetry) etc.
            Sarachchandra has added to the Sinhala version what he had not expressed in 1952 and 1966. While describing the places where the Kolam occurred at that time he says “among the groups who keep on performing the Kolam it is the two groups from Ambalangoda and the one from Udupila, Mirissa I now(1999:95). Whilst giving an account of Kolam groups in other areas he says thus: “Ändi sinno Gurunnānsē of Pokunuwita also has a set of Kōlam (Kōlam Kuttama) and a group. Further it is said that there are “Kōlam Kandāyam” (Kolam groups) even in Bentara and Nākulugamuwa”(do: 95). Accordingly what can be gathered from his statement is that the reference he made to the existence of Kolam in Nākulugamuwa and Bentota is mere hearsay. This rumor of Kolam expressed  by Sarachchandra has aroused a serious solicitude among the succeeding scholars. The work titled “Kōlam Nātaka Sāhitya” (“The literature of Mockery drama”) of M. H. Goonatilleke published in the same year, i.e. in 1968 discloses even the names of many a kolam artists living in Sri Lanka. He gives a long description of the regions and villages where the Kōlam has been spread.
“The Kōlam is restricted to lowlands. Even out of them the under mentioned regions are of special importance. Southern Province and Western Province Kolam Nätum (mockery dramas) have been very common since ancient times in the districts of Galle and Matara in Southern Province and Kalutara and Panadura Districts in Western Province. Even in some of the regions of the Colombo district, this kind of drama was present.
Villages famous for Kōlam dance are given below:
            Bentara
            Kōmmala                 Bentara region
            Suddagoda

            In addition to Bentara, regions such as Mirissa, Ambalangoda, Raigama Kōralaya and Alutgama region, Vigada region, Gampaha area have been given by him. Even the names of artists in each of these regions have been given. He also presents the list of names of those artists who were in Bentara. Even some names of famous Kolam dancers from Bentara are given below.
“Nandā Gurunansē  and Enda Gurunnanse of Bentara Amarasena Gurunnanse of Suddagoda. Dāni Gurunnanse of Bentara A. Jayasekara of Kommala Dabicha Gurunnānse, K. Ōgiri Gurunnānse of Mīgama K. Saranēlis Fernando of Mīgama L. V. Pinda Gurunnānse of Mīgama” (1967:10)
            It proved impossible to trace and identify some of these persons. Though reference is made to a person called A. Jayasekara on the other hand no mention is made to the three Thēmis Jayasekara, Jinadasa Jayasekara and Sirisena Jayasekara who are associated with Kōlam dance. And Vilbert Galbada Arachchi says that Amarasa Gurunnānse did not take part in Kolam. (2014.05.17) hence this list is contradictory.
            It is possible to conjecture that the account given by M.H. Goonatilleka of the Kōlam drama in Bentara would have been prepared by one without visiting the locality and obtaining some information from a certain artist. In spite of the fact that mention is made to Amarasē Gurunnānsē who was famous in that locality on the other hand no reference has been made to equally famous Sudda Gurunnānsē who tack part in Kōlam. Moreover, this work doesn’t contain any mention of the talented Davonis Gurunnānsē, the mask maker of Suddagoda. Almost all the important artists of Bentara who were responsible for the Kolam art have been omitted from Goonatilleke’s list. 1967 was the period of decline of the Kolam art in Bentota. Although many of those artists who had taken part in Kolam were still alive at that time no researcher has put in writing information obtaining from such important persons. K. G. Amarasekara studying Kolam in the year 2002 mentioned the three names of villages Suddagoda, Kōmmala and Tundūwa treating them as localities where up to recent part there had been Kolam. (Amarasekara, K. G. 2002:23). He notes that by the time he was engaged in the study he found no performance of Kolam in progress (do: 24). Tunduwa and Suddagoda are two traditional villages of Berava (Drummer) caste. In both these villages Kolam artists had lived.
            But in spite of the above fact it was only the Jayasekara family of Kōmmala which had possessed a set of Kōlam. The group which organized and performed Kolam drama at Bentota were only Themis of Kōmmala and the Jinadasa Jayasekera. Even he wrote of Amarasekara’s descriptions of Kolam just through unconfirmed reports.
            Ariyaratne Kaluarachchi publishing a book on Kolam drama in 2006 repeating the same form of words of M. H. Goonatilleka says that there is Kolam drama in Bentota. (Kaluarachchi, A 2006:6) Jayasena Kottegoda studying Kolam drama in the year 2006 too says that the Kolam drama is found even in Bentara (2006).
            As nobody has yet authoritatively intervened in so as to carry out an investigation into the history and the present state of Kolam Drama of Bentota it is hoped that the present study will fulfill that need. Furthermore, it is also hoped that the present step will help bring to an end compilation of information which tend to mislead especially the beginner with regard to the topic Kolam drama of Bentota.
Methodology of study:
Discussions held with those artists who took part in Kolam dramas of Bentota both in the past as well as in visual entertainments accompanied by Kolam subsequently staged and again discussions held with a still living few important eyewitnesses of both kind of shows referred to above are presented here in their own words.
This can be treated as a methodology employed in ethnographic studies. The study area of this research happens to be the place where the researcher of the present study has lived for the last 40 years. It is an unusual exploration and it serves in both capacities as a member himself has become a participant. There are two professional artists of dancing who still make performance. Discussions held with those two artists are also included here. Snowball method was employed to pick up those who were interviewed. Snowball method is the way of interviewing appropriate individuals based on the information furnished by the first person and so on. Accordingly it is the first person which suggests the second person to be interviewed. The characteristic feature of this method is that the body of information gathered gradually increases like a snowball. Not only the information gathered through discussions but also other details not so relevant yet important to the study in some respects have been shown but separately. All the information pertaining to the study, i.e. results of discussions, facts collected by means of literary sources, details gathered from web sites and telephone conversations have been accurately and qualitatively analyzed.
Qualitative Discussions:
Discussion 1:
 Prasanna Abeywardana (69 years) 2014: 02.08 Galbada, Aturuwella, Former President of all Ceylon Grāma Niladhāri Association, English educated and represents upper Middle class. “I got my appointment as Grama Niladhāri of Bentara - Pahurumulla Division when Mr. Karannagoda was the D. R. O. in 1963. Mr. Karannagoda was a true benefactor of the rural development movement. He held a handicraft exhibition of the Rural Development Movement at the college grounds of Gamini Maha Vidyalaya Bentota. It accompanied a cultural show. A cultural programme called “Kalāmuluva” (Art Circle) was held at the college ground of Gamini Vidyalaya. At this show artists from localities called Tunduwa and Suddagoda made dance performances. Among those dances were “Yak nätum” (Devil dances). In 1966 Mr. M.V.D. Chandraratne, the D.R.O. launched a programme to uplift the artists. Those programmes comprised lectures and performances. It was Bolin Gurunnānse of Dampällagoda (in Dope G.S. division) who presented folk dances at those programmes. Many an artist from Suddagoda took part in it. During my time except a few “Rāssa Nätum” (dancing performed by those disguised themselves as demons) I have not seen a full performance of a Kolam nätuma (mockery dance in its entirety).
Discussion 2:
D. Erālis (69 yrs) 23.02.2014 Suddagoda, Bentota of the Beravā (drummer) caste. Though he represents the class of the poor and that of the illiterate he is an exceptionally gifted artist.
            It was Themis Jayasekara who collaborated with Kolam at Bentota. He died 30 years ago. His son Jinadasa Jayasekara died about 5 years ago. Sirisena Jayasekara who died was a victim of 1989 violence1. Those who worked together producing Kolam are no more. Kolam dances were presented at the fun fair organized by Mr. Karannagoda at Gamini School Bentota in 1960s. There were only a few Yak Nātum (devil dances) like Garā yakā (Devil called Garā), Nāga kanyā (Virgin Nāga snake) etc. I also carved masks for 15 years. It was from Batuwita that the Kolam masks were brought to Kōmmala. There are sets of Kolam in Batuwita. When I was about 25 a Kolam was staged at Randombē Temple, Ambalangoda. It was performed by Ariyapāla Gurunnānse. I remember the performance of Alavaka (devil dance) staged at Vanavāsa Temple, Bentota in about 1960. While the monk chanted the Alavaka Sūtra (one) who disguised himself as Alavaka (demon) performed the dance. In Suddagoda there were very many dancers at that time. K. S. Fernando worked at the Radio Ceylon. He died about 15 years ago. Herbert Dayāsīla, the son of Amarasa Gurunnānse was the disciple of both Sinda Gurunnānse of Tunduwa and Nanda Gurunnānse of Suddagoda. Nanda Gurunnānse was a good master of Bali (ritualistic offering to planets). There were numerous disciples of Amarasa Gurunnnānse. Among them Edin Gurunnānse, K.S. Fernando, Saraneris, Bolin and Sēdiris were the leading figures. Sediris was nicknamed Cooray. When he makes jumps he turns like a top. Because of it, those days when a woman conceived pots were offered on behalf of the semi god Kalu Kumāra. Once the child is born and the day he/she is given the first meal of rice (Sanniyakumak natala) having performed a devil dance called “Sanniyakuma” a “Kumāra pidēnna (an oblation) is offered to the divine being called Kalukumāraya. A gurunnānsē who performed a devil dance in 1960s was paid Rs. 300/-. A devil dance cost about Rs. 30000/-. The owner of the house where the dance was performed got an invitation printed and everybody known to him was invited. Invitees were offered tea. Even the rice was offered to those who were present as spectators in villages (villages of Tamil Gattara caste) such as Mahavila and Bondupitiya. Inhabitants of Ittäpāna performs a Pānmaduvak (ritual of lighting lamps) when the crop cutting and threshing is over. Still the Pānmaduwa is performed at every Ähäla Poya (Full Moon day of the month July) at the Devāle near the Bo tree in Dedduwa Junction. Every inhabitant in this village caught an epidemic when they once failed to perform the ritual consecutively, for two years.
Discussion 3:
 Diminguvāchāri Norbert (63yrs) 25.02.2014. Suddagoda, Bentota. Berava (drummer) caste, a skilled mask carver and drummer.
            My teacher is Erā Gurunnānse. The teacher of Erā Gurunnānse is Asa Gurunnānse. I have played drum for Kōlam drama of Ambalangoda. Sudda Gurunnānse played the drum for the set of Kolam for Ariyapla Gurunnānse of Ambalangoda. He also played the drum for Kolam dances of Kōmmala, Bentota. Those days there were so many famous Gurunnānsēs. Some of the leading Gurunnāses included Sudda Guru, Disā Guru, Panikkala, Sirimāris and Sēmāris. Sēmaris Gurunnānse was even one of my teachers. Both Erāks Gurunnānse and I myself are disciples of Sēmāris Guru. Jayanetti ancestry of Velipänna is descended from Sirimāris Gurunnānse who went there from here. Disā Gurunnānse went and settled down at somewhere Matugama. Amarasa Gurunnānse is one from Galle. He came here settled down and went on with his profession. These artists had work almost every day. Those days it was Simā Gurunnānse who cast horoscopes. He also made snana (traditional herbal shampoo) to cure malefic effects of Rāhu (The planet with cobra’s head) and Kētu (cobra’s tail). For malefic effects of the planets “Bali ambala Santikarma Karanava” – ritual images were moulded and ceremonial dances were performed. It was following the Ven. Ariyadhamma Thera of Pānadura since 1980s that the “Bodhi-pūja”- offerings to the Bodhi trees were introduced for malefic effects of the planets instead of the above astrological practices. Those days when “Baliyak kalāma”- a ritual image was molded and offered to the deities- the “ädura” (exorcist) was paid about 50 cents or Rs. 2/=.  On days when there is no work sambur heads and deer horns were carved and sold. It was since 1960s that the “tovil”- devil dances were introduced by way of (in the form of) displays. Those days yaknatum (devil dances) were not performed as displays.
            It was when I was about 13 that a Kōlam was performed in Kōmmala. Kolam dances were held on the ground of Gāmini (college) Bentara somewhere in 1960s. Kolam dances were organized by Jinadasa Jayasekara. The Kōmmala pirisa –group-was of Govigama caste. The bera (drum) was played by people of our caste. At the beginning it depended on caste. It was “the olī” (a law caste) who had the right to perform ves (crown used for Canadian dance) in –Garā madu (huts of the devil Garā). Later (the tradition) it changed. I saw a full Kolam dance in its entirety at Kōmmala. In the olden days there had been Kolam in Kōmmala.
Discussion 4:
Wilbert Galbadaārachchi (63 yrs) 17.05.2014. Kōmmala, Bentota. An old Kolam artist who belongs to Govigama (Farmer) caste.
            There was a set of Kolam here in the possession of Themis Jayasekara. Jinadasa Jayasekara was his son. Till about 2005 those masks were at Bentara. Chamila, the eldest daughter of Jinadasa Jayasekara took those masks to Kurunegala. She said that she was keeping them in her house as curiosities. Jinadasa Jayasekara died about 5 years ago. His funeral took place at his daughter’s. Those days a good number of people joined in Kolam, In 1940-50s when Themis Jayasekara was participating in Kolam he went from place to place playing the art. Full performance of Kolam was done even here. It was frior to the 1963 flood that a full performance in Bentara was staged for the last time. Then I was about 12. I also performed characters such as Kāpiri Kolama and Anabero Kolama. Jinadasa Jayasekara acted canats such as Lenchinā and Nāga Rāssa. Sudda Gurunnānse and Sēmaris Gurunnānse beat the drum. Amarasa Gurunnānse did not participate in Kolam done here. It was Dēvaminige Aranolis who played Jasaya. Pänis Tilakaratne played Hencha. It was Richel Bäddevitana who played the Arachchi. Before 1960 these dramas were acted in Temis Jayasekara’s garden. In late 1960s during Poson Full Moon Day (Month of July) Festival lighting a Lamp was commenced on the ground of Kōmmala. If the lamp went on for seven days seven dramas also were performed. They included dramas such as Kolam dances. Sandakinduru, Jasa Lenchina. They were performed on a stage erected on the ground using loudspeakers. Those days the masks were brought from Himbutugoda, Pitigala. Mr. Thomas Adlin Kapumahattaya, officiating priest of the Depānama Dēvālaya of Hōkandara used to come here those days to perform Kolam dance. Women’s parts were taken by him. Aranolis and Thomas Jayasekara played the Gurulu Rāssa (mythical bird called Gurulu in the form of a demon). These spectacles were performed during the Poson (June) festival (June) from 1960s to 1970s. Women acted in them. Younger sister of Sīla Paranarnāna performed in them. Another woman also from Dedduwa performed. Roles of Bisava (queen), Kumāri (Princess), Kinduri (Mermaid) all taken by women.
            In 1989 Sirisena Jayasekara performed Nāga Rāssa near his house. One of his daughters wore the mask (Rāssa) demon. Within a short time the girl caught leukaemia, eyes julted out died deformed. Everybody was of the opinion that it was the result of evil effect. The mask Gurulu Rassa is a very powerful one. We did not perform the Gurulu Rassa in the display organized at the time of DRO Mr. Karannagoda of Bentara in 1961 at Gamini (College). The Rāssa mask was on the wall. Several other masks were used. After a little while we heard a snake blow. Lo! the blow comes from the mask Gurulu Rāssa! The mask was carefully removed from the wall, to see that nothing is inside. But the mask keeps on blowing. The tone is very sharp. The māma (uncle) (Themis Jayasekara) took a “pandurak” (a coin), washed it and wrapped it up in apiece of cloth and gave a solemn promise to god to the effect that though Gurulu Rāssa was not performed this time for absence of a suitable person it will be acted in the Mahā Kasyapa Daladā Perahära of the Galapātha Temple during the Äsala Poya. Then only did the blowing cease. Very rarely one can play Gurulu Rāssa. An inexperienced one even if wore the mask would take only two turns. At the third time the mask will strike the ground.
            It was from Bentara that Dayānanda Gunawardana took Jasa Lenchina. Jasa Lenchina was taperecorded using the voice of the artists taken from here to Radio Ceylon. Bentara Kolam accompanied only the low-country drum. Trumpet was not used. Aile also was not tied. Mal yahana (Bed with flowers stretched on) was prepared. It was commenced by worshipping the Buddha. It was done for fun/amusement. Jinadasa Jayasekara went to Polonnaruwa in 70s. Next younger generation was not competent enough to perform Kolam.
Discussion 5: 
D. K. O. K. Sriyālathā (58 yrs) 12.03.2014. Galtuduwa, Gonagala pura Of Gavigama (farmer) caste. Admirer (woman) of Kolam belonging to lower Middle class. She has seen Tītar (Theatre) performed in Bentara in 1960s. I remember Kolam displays staged by Jinadasa Jayasekara and others on the “Bōl Pittaniye” (Volleyball ground) in Kommala (pic.7.1) in 1960s. Every Poson Poya they made the Lantern on the Kōmmala ground. On the last day of the Lantern show a Kolam dance was staged. There were dancer of both kinds those wearing masks and those with no masks. Women also took part. One girl called Nānalatha played Lenchina. Jinadasa Jayasekara played Kindura. Kindura and Kinduri did not put on masks. In these shows instruments such as Dolki and serpina rehearsals were held in a desolate place enclosed with coconut leaves. It is said that Jayasekaras living in Bentara were at the beginning known as Hettiārachchi’s. They took the name Jayasekara when the English at a subsequent date was giving honorific titles. Jinadasa Jayasekara used to make performance of Viridu (kind of verse like recital) over the Radio Ceylon. In about 1980s a pirit chanting was held an alms giving was offered and the performance was thus given up. Though Jinadasa Jayasekara went to Polonnaruwa somewhere in 70s at Poson festivals he used to come back. He was a very handsome man. Even his voice was exceedingly deep.
Discussion 6:
D. S. Ponnamperuma. (90 yrs) 25. 02. 2014. Sooriyagoda, Bentota. The most senior educated citizen (agewise) living in Bentota today. He is a retired English teacher who represents the Middle class Govigama caste.
            My father taught at Both Aturuwella Vidyalaya and Gamini (Vidyalaya) Bentara. He had even a Mudaliyar title. He died in November 1956. My father had masks and a Magul Beraya (a drum used on auspicious occasions) in his possession. They included Hevā Kōlama 2 masks of Lion, 2 masks of Nāga Rāssa. Though my father was of Govigama caste he could both play the drum and dance very well. He had learned those arts. He was in close association with Amarasa Gurunnānse of Suddagoda.
            I remember that those days on the land called Nīlisigewatta where the temple stands thatched huts were erected wherein mockery dances were performed. I saw them in my childhood. I cannot say whether what I saw were Kolam or otherwise. I cannot remember even who did it. Only thing I can remember is that those were mockery dances performed wearing masks. When we were grown-ups we had no time/occasion to watch them.
            My father loved arts. Before 1935 Mr. S. L. T. Kapukotuwa was invited to the school at Aturuwella and for him a “Dahaata Sanniya” (18 sannis) was performed. Kapukotuwa studied together with my father at the Tranning College in 1935.  Tourism was introduced at Bentara in 1972. Electricity was given to 25 houses in Bentara. One of them was my house. Bentara Rest House was built by the Dutch. At Gamini Primary Vidyalaya there was a Datch church built in 1755. Now it is demolished. Even since those days Bentara has been a suitable spot for tourist industry.
Discussion 7:
Patmasiri Weerasinghe. (57 yrs) 06. 11. 2013 and 11. 02. 2014, Tunduwa, Haburugala. He is a son of Ēdin Gurunnānse famous artist He belongs to Berava (drummer) caste, a professional Kolam dancer of Middle class.
            I am having my own Kolam group. What we perform only a few parts of the pre-performance. We do not play Kolam stories. After playing Kolam such as the Anabera and Nonchi Kolama, Polis Kolama, Nāga Kanya, Nāga Raksha and Gurulu Raksha, Hewā Kōlama, Jasa Lenchina Kolam, Arachchi Kōlama and Mudali Kolama some parts of the Sanniyakuma (a kind of devil dance) are also performed. What we do is a show/performance of Kalu Yakā (Black devil) Daru Nälavilla (Lullaby), “Gini sisila (Cool Fire). My group consists of artists B. A. Nihal, Manoj Ranjan Moonasinghe, Sujith Maitripāla, Lasantha Pradeep Kumara, Vikum Lankara Jayasekara, Dumindu Nilanka Gurusinghe, Shathish Upendra Lankādeva, Santha Samarawickrama, and H. N. Chāmara Pradeep Kumara. Stage direction, production and co-ordination was done by Priyantha Ranjan. It is the house of Drama (Institution)of Borella which organized the performance. We have already staged about 10 displays. My group is paid Rs. 80,000 to meet all the expenses. The performance depends on tickets. One performance was staged at Tower Hall Theatre on 4 November 2012. Another show was stayed at the auditorium, Dhammissara Vidyalaya, Nāththandiya on 24 Sep. 2012. They proved a triumph at Anuradhapura the hall was jam-packed and many were standing. At the beginning I had no masks in my possesstion. It is from an artist called Rūpas from Ambalangoda I borrowed the masks. Now I have got my own masks. We receive requests for shows during aulfural festivals. We receive move requests for children’s shows. I have taken part in several foreign tours also. Sometimes I do performance at hotels for foreign guests. The field is economically not a loss.  
 Analysis:
It was in 1967 that Sarachchandra and M. H. Goonatilleke expressed their opinions on Kolam of Bentota. All night full Kolam performance for the last time was staged at Bentota in the year 1963. Not tying aile and use of merely the law country drum are the characteristic features of the Kolam dancers of Bentota. From 1965 up to end of 1970 the parts of pre-performances of Kolam drama have been acted in concerts and in the Mahā Kasyapa procession. Plays what they had concurrently with Poson (Buddhist religions festival of the month June full moon Poya) Lantern of Kōmmala can more aptly called not as mask drama or Kolam (mockery) but as Nūrti alias Tītar (Sinhala corruption of theatre). In those plays role of women were taken by women themselves and musical instruments such as sarpinā and dōlkiya had been used. They mostly comprised dances/dancing with no masks. The third stage of the mask drama of Bentota is the Nāga Rāssa Nätum (dance) organized in 1989 or in Sirisena Jayasekara’s time. Professional dancing performed by artists such as Patmasiri and Kumudu Kumara at tourist hotels and on performing stages can be treated as the fourth stage. Patmasiri calls his own Kolam drama as Ambalangoda Kolam drama. Patmasiri has no knowledge/understanding of features of Kolam drama native to Bentota. He knows Kolam by descent and education. Artist Kumudu Kumara is also the same. On that account these two artists cannot be taken as a result of the uninterrupted continuation of the Kolam drama of Bentota. Except for the fact that they have been residing in Bentota there is no justifiable reason for them to be treated as two men responsible for the Kolam drama of Bentota. Men and women interviewed here have little or no knowledge of Kolam drama of Bentota. What is evident from this is that Kolam drama had been by 1950 treated as a disgraceful folk art. This discussion manifests how these arts came to learned and appreciated by 1950 decade disregarding the caste issue. The study also identifies the development of these arts by state intervention in organizing concerts and holding competition on the one hand and through such action re-establishment of them in a different context on the other hand. Through an analysis of these facts we can reach the following conclusion.
Conclusions:
 Kolam drama of Bentota had been there by the decade 1950 in the form of a folk play under the control of Themis Jayasekara. By the decade 1960 it changed hands and now under Jinadasa Jayasekara it changed into a Tītar-like drama. Nāga Rāssa Nätum performed by Sirisena Jayasekara in 1989 was the last Kolam drama held in Bentota by way of entertainment. Though there are artists who took part in Kolam drama still living in Bentota they do not adhere to Kolam drama tradition of Bentota. After 1989 nothing connected with Kolam drama took place in Bentota. Information already furnished by various researchers and authors about Kolam art of Bentota are false facts presented without verifying the statements. By today the folk drama called Kolam survives neither among the people of Govigama caste nor among that of Berava caste at Bentota. It can be concluded that by today the Kolam tradition of Bentota has been annihilated.

NOTES:

1.    Civil war in southern area of Sri Lanka in the period during 1987-1998. It was handled by yang followers of Janatha Vimukthi Peramuna.

2.    Jinadasa Jayasekara was a Grade “A” Singer of indigenous verses, Viridu (a type of ballads) and recitalist of verses of National Broadcasting Corporation and worked also as a clerk at the National Broadcasting service. He was one of the secretaries of Evening Service of the Sri Lanka Broadcasting Corporation in 1970 and he was also the News Editor of the Pulatisi Ravaya Broadcasting Service. He who worked as a Regional Correspondent of the Lankādipa newspaper got married Sunanda Vijelatha Munasinghe, the novelist. He died somewhere on 19.12.2009 and at the time of in death he had been living in Hospital Junction, Nissanka Malla Mawatha, Polonnaruwa. This account has been given because at discussions held in connection with this study one statement contradicts the other.

 
REFERENCES:

Interviews:
·         Interview had with Mr. Prasanna Abeywardane (69) at his residence at Galbada, Induruwa on 08/02/2014. He worked as village headman of Bentota from 1960.one of the former chairman of all Ceylon Village headman’s Association.
·         Interviews had with Mr Pathamasiri Weerasinghe (57) of Thunduwa, Haburugala,Son of Traditional Guru Adin,a contemporary Kolam artist on 06.11.2013 and 11.02.2014.
·         Interviews had with Mr. Nobert,Master Mask carver and tom-tom artist of Suddagoda,Bentota on 25.02.2014.
·         Interviews had with Mr.D.S.Ponnamperuma (90) of Suriyagoda, the most senior and the knowledgeable person living at Bentota at present on 24.02.2014.
·         Interviews had with Traditional Guru Eralis (chanter) of Suddagoda,Bentota on 23.02.2014.
·         Interviews had with Mrs.D.K.O.K Sriyalatha(58)Born in Kommala but now living at Galthuduwa on 12.03.2014.
·         Interviews had with Mr  Wilmat Galbadaarachchi (63)of Kommala, Bentota, presently alive only one person who engaged with bentota kolam on 17.05.2014. 

Telephone Interviews:
·         Interviews had over the phone with Mr.Kumudu kumara(38)Profesional Dancer and Tom-Tom- Beater of Arachchimulla,Bentota on 25.02.2014.
Books

·  Sarachchandra,E.(1999)Sinhala Gemi natakaya(Sinhala adaptation of The Folk Darma of Ceylon,1966),3rd edition, Maradana: S.Godage publication.
·         Goonatilleka, M.H .(1968). Kolam nataka sahithya.Maradana:Rathna publications.
·         ­____________(1980)Kolam, Sinhala encyclopedia, Vol.8.Ed.Dharmadasa.K.N.O, Department of cultural affairs.

·         Sarachchandra.E.R,1966,The Folk Drama of Ceylon,2nd edition.Ceylon:Dep.of Cultural Affairs.

·  Perera,Ranjith,1995,Maname manaranjitha manakalpitha,Theertha, Spring edition, Colombo:Vibhavi Institute,29-47pp.

·         Amarasekara.K.G,2002.Kolam Nataka puranaya, Etlanta Priters, Outhers publication.

·         Kaluarachchi,A. 2006, Kolam nataka wimasuma, Authors’ publication.

·         Kottegoda,J.2009,Kolam gemi natakayak nowe, 2nd edition, Boralesgamuwa: Authors’ publication.
 
Saussure, Ferdinand de.,1966. Course in General Linguistics. Translated from french by Wade Baski.London: Hill Book Company.